Γίνεται να μάθει κάποιος για την πολιτική ιστορία και φιλοσοφία χωρίς να διαβάσει ακαδημαϊκούς τόμους; Κι όμως γίνεται! Πολλές φορές δεν είναι ανάγκη να μελετήσει κανείς δυσανάγνωστα επιστημονικά βιβλία για να γνωρίσει έννοιες και ιδέες που ακούγονται «άπιαστες» για όποιον δεν είναι ειδικός. Ειδικά στη λογοτεχνία, βιβλία και σειρές που εκ πρώτης όψεως δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική, στην πραγματικότητα δίνουν τροφή για σκέψη ή παρέχουν σημαντικές ιστορικές πληροφορίες. Εμείς επιλέξαμε 8+1 αναγνωστικές προτάσεις που σχετίζονται με την πολιτική, αλλά απέχουν πολύ από το επιστημονικό heavy reading.
1. G. Orwell, «1984»
Για να αποφύγουμε όμως το heavy reading, πρέπει να περάσουμε πρώτα από τα βασικά. Πρόκειται για το βιβλίο που δε λείπει από καμία παρόμοια λίστα. Όποιος το διαβάσει είναι βέβαιο ότι επαναπροσδιορίζει τον τρόπο σκέψης του. Το προφητικό αυτό βιβλίο του Orwell όχι μόνο έδωσε μια άχρονη και άτοπη δομή στην ουσία του ολοκληρωτικού καθεστώτος, αλλά έθιξε το θέμα της υποδούλωσης της σκέψης στην τεχνολογία ως εργαλείο πολιτικού ελέγχου. Και όλα αυτά το μακρινό 1948. Η κορωνίδα των έργων που μιλούν για ένα δυστοπικό μέλλον με αποστέρηση της ελευθερίας στο βωμό της προόδου, της χειραγώγησης και της διαχείρισης της αλήθειας.
- Ανάλογη επιλογή έργου του συγγραφέα αποτελεί και Η Φάρμα των Ζώων.
2. P. Kerr, « Η Τριλογία Του Βερολίνου»
Η τριλογία των noir αστυνομικών βιβλίων του Philip Kerr κρύβουν μέσα τους μεγάλες αλήθειες για την πραγματικότητα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο Βερολίνο. Από το τέλος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και της ανόδου του Ναζισμού, ως την μεταπολεμική Γερμανία και τα κατάλοιπα του φασισμού σε αυτή. Πρωταγωνιστής δεν είναι άλλος από τον ιδιωτικό ντεντέκτιβ Bernhard Günther. Έτσι, τα βιβλία, οι «Βιολέτες του Μάρτη», ο «Χλωμός Εγκληματίας» και το «Γερμανικό Ρέκβιεμ» διέρχονται μέσα από πολιτικά εγκλήματα, μεγάλα ιστορικά γεγονότα, αλλά και μια κοινωνία ποτισμένη από μίσος και ρατσισμό. Και όλα αυτά δοσμένα όχι ως κάποιο ιστορικό δοκίμιο, αλλά ως το φόντο των δεξιοτεχνικά κεντημένων εγκλημάτων που καλούνται να λυθούν από τον ευφυή ντεντέκτιβ.
3. E. H. Gombrich, «Μικρή Ιστορία του Κόσμου»
Το συγκεκριμένο βιβλίο γράφτηκε για παιδιά από έναν ιστορικό τέχνης. Μέσα σε 350 σελίδες καταφέρνει να χωρέσει… την ιστορία της ανθρωπότητας. Η απλότητα με την οποία περιγράφονται όλες οι σημαντικές στιγμές που επηρέασαν το ρου της ιστορίας, δίνει μια συγκλονιστική εικόνα της επανάληψης των πράξεων του ανθρώπινου είδους, απλά σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Ένα ευχάριστο, συνοπτικό μάθημα της ίδιας της φύσης των πολιτικών αποφάσεων, όπως αυτές μεταφράζονται από την αρχαιότητα ως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
4. F. Pessoa, «Ο Αναρχικός Τραπεζίτης»
Το μικρό αυτό διήγημα με τον οξύμωρο – και κάπως προκλητικό – τίτλο, συμπυκνώνει πολιτικές και φιλοσοφικές θεωρίες με εξαιρετικά ευφυή τρόπο. Ένας τραπεζίτης δίνει έναν ορισμό της αναρχίας πέρα από τον προφανή. Καταφέρνει έτσι να “γεφυρώσει” τη θεωρία αυτή με το πλέον αντιπροσωπευτικό επάγγελμα – σύμβολο του καπιταλισμού. Σπιτρόζικο, μικρό και εύκολο στο διάβασμα, το περιεχόμενό του αρκεί για να γίνει το ιδανικό εφαλτήριο για έρευνα και προβληματισμό. Σαν μια τυχαία συζήτηση με έναν άγνωστο σε κάποιο πάρτι, που γίνεται αφορμή να σκεφτεί κανείς τα πράγματα διαφορετικά.
5. V. Hugo, « Ο Άνθρωπος Που Γελά»
Η σύγκρουση με την εξουσία και η κοινωνική αδικία είναι οι βασικοί άξονες των έργων του ρομαντικού συγγραφέα. Σχεδόν όλα τα βιβλία του Hugo πραγματεύονται θέματα σχετικά με το πολιτικό γίγνεσθαι, τα όρια της εξουσίας, το σωφρονισμό και την αμφισβήτηση της μοναρχίας. Στον «Άνθρωπο Που Γελά», η αναζήτηση του πεπρωμένου του ήρωα με το διαστρεβλωμένο πρόσωπο, οι βαθιές ρομαντικές αντιθέσεις καλού και κακού, αλλά και μια ιστορία αγάπης συνθέτουν ένα θυελλώδες μυθιστόρημα. Όμως, είναι ο πύρινος λόγος ενός απόκληρου στη Βουλή των Λόρδων, που αποκαλύπτει την βαθιά πολιτική φύση του βιβλίου. Η σαθρότητα του πολιτικού συστήματος, η αξία της δημοκρατίας και η εθελοτυφλία της εξουσίας προς την πραγματικότητα παραμένει διαχρονικό θέμα.
- Fun fact: Στο συγκεκριμένο βιβλίο βασίστηκε ο χαρακτήρας του Joker.
6. J. Jonasson, «Η Αναλφάβητη που Ήξερε να Μετράει»
Το βιβλίο αυτό ξεχωρίζει για την ευφυέστατη γραφή και το χιούμορ του. Το 1961 μια αγράμματη, νοτιοαφρικανή έφηβη από το Σοβέτο , μπλέκεται άθελά της σε μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις παραγωγής όπλων μαζικής καταστροφής. Και όλα αυτά επειδή είναι μια μαθηματική ιδιοφυία. Με πραγματική σπιρτάδα και πολλά ευτράπελα, το μυθιστόρημα αυτό μπλέκει μεγάλες μυστικές επιχειρήσεις και το Άπαρτχαιντ. Έτσι, ασκεί τη δική του κριτική προς τη μοναρχία, αλλά και την προσπάθεια αυτοπροσδιορισμού μιας Αφρικανής γυναίκας στην Ευρώπη. Και αν κάποιος, διαβάζοντάς το, δεν καταλάβει ακριβώς το ιστορικό -πολιτικό πλαίσιο, σίγουρα το βιβλίο αυτό θα γίνει μια αφορμή για να ψάξει.
7. S. Drakulic, «The Balkan Express»
Στο συγκεκριμένο βιβλίο η συγγραφέας από την Κροατία περιγράφει τους πολέμους στη Γιουγκοσλαβία, όπως τους βίωσαν οι πολίτες στην καθημερινότητά τους. Ιστορίες από απλούς ανθρώπους και πώς επηρεάστηκαν στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, στη δουλειά τους, στο μεγάλωμα των παιδιών τους, στη ζωή τους εν γένει. Μια συρραφή από πολύ αληθινά διηγήματα, που δείχνουν πώς η ζωή επηρεάζεται – αλλά πάντα συνεχίζεται – για όλους αυτούς που γίνονται χωρίς επιλογή δέκτες των σαρωτικών ιστορικών γεγονότων και των πολιτικών αλλαγών.
8. S. Collins, «Αγώνες Πείνας»
Σίγουρα όσοι διαβάσαμε αυτό το βιβλίο στην εφηβεία μας – ή είδαμε απλά τις ταινίες – απορροφηθήκαμε από το δυναμισμό της Katniss Everdeen. Η τριλογία της Susan Collins, όμως, διαθέτει κάποιες πολύ διαφορετικές πτυχές. Eπηρεασμένο από τον δυστοπικό κόσμο των ολοκληρωτικών καθεστώτων του Orwells, οι Αγώνες Πείνας δείχνουν την πραγματική απόσταση μεταξύ των πολιτικών παιχνιδιών και του λαού. Στον πόλεμο αυτό μπορεί η δικτατορία να ανατρέπεται, αλλά κανείς δε βγαίνει νικητής. Οι «καλοί» αποκαθηλώνονται, οι ήρωες υποφέρουν από τις συνέπειες του πολέμου και η δύναμη της επικοινωνιακής πολιτικής παίρνει καθοριστικές διαστάσεις για την έκβαση του παιχνιδιού. Ίσως, λοιπόν, αξίζει τον κόπο να δει κανείς τι υπάρχει πίσω από την αρένα και την 16χρονη πρωταγωνίστρια των πασίγνωστων αυτών best sellers.
8+1. Π. Βούλγαρης, «Ψυχή Βαθιά»
Πρόκειται για το κείμενο στο οποίο βασίστηκε η ομώνυμη ταινία του Π. Βούλγαρη. Το θέμα του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα είναι από αυτά που δύσκολα καταπιάνεται κανείς. Τόσο λόγω της αρκετά επίπονης μνήμης για πολλές οικογένειες ακόμα και σήμερα, όσο και για τη δυσκολία αποφυγής κομματικής χροιάς. Ο εξαιρετικός σκηνοθέτης και συγγραφέας, όμως, κατάφερε να ξεφύγει από αυτό το βρόγχο. Μέσα από την ιστορία δύο αδερφών που βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα, μιλάει για τον εμφύλιο χωρίς να επιλέγει μεριά, αλλά και δίχως να κρύβει τον βαθύ διχασμό και την παραφροσύνη της εθνικής αυτής πληγής.
