Ο «μαέστρος» του ιταλικού νεορεαλιστικού κινήματος δεν ήταν απλώς ο σεβαστός σκηνοθέτης των ανεξίτηλα αυθεντικών νεορεαλιστών κλασικών ταινιών που έθεσαν μια προοδευτική κοινωνική ατζέντα. Ο Vittorio De Sica ήταν ένας τζογαδόρος που πολύ συχνά βρισκόταν εξαιρετικά χρεωμένος, με αποτέλεσμα να κάνει ταινίες «κατωτάτου επιπέδου», όπως σαπουνόπερες και ερωτικά δράματα, ώστε να βγάλει μερικά χρήματα. Ήταν ένας χωρισμένος πατέρας μοιρασμένος σε δύο οικογένειες, που σύμφωνα με πληροφορίες, στο ένα από τα δύο του σπίτια γύριζε 2 ώρες πίσω το ρολόι για να μπορέσει να αλλάξει το χρόνο κάθε Πρωτοχρονιά και με τις δύο οικογένειές του.
Υπήρχαν πολλοί διαφορετικοί “Vittorio De Sica”, όμως, κανένας δεν ήταν σαν αυτόν
Ο Vittorio De Sica ήταν ο τέσσερις φορές βραβευμένος με Όσκαρ σκηνοθέτης, του οποίου η ταινία Shoeshine αποτέλεσε και την αφορμή για την καθιέρωση της κατηγορίας Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Ήταν υποψήφιος και για Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου για το A Farewell to Arms με πάνω από 150 τίτλους υποκριτικής στο όνομά του, συμπεριλαμβανομένου του κορυφαίου έργου της καριέρας του ως ηθοποιός, το The Earrings of Madame De… του Max Ophüls.
Ωστόσο, η μετέπειτα καριέρα του ως σκηνοθέτης έκανε το σινεφίλ κοινό να μην τον ταυτίσει παραπάνω με την πορεία του σαν ηθοποιό, παρά τις περίπου 150 συμμετοχές του σε ταινίες. Και αυτό διότι μέχρι και σήμερα, αποτελεί ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Ιταλικού Νεορεαλισμού και πηγή έμπνευσης πολλών auteur. Οι ταινίες του πολλές και η καθεμία έχει τη δική της σημασία μέσα στο παγκόσμιο κινηματογραφικό σύμπαν. Αν, όμως, είναι η πρώτη φορά που θα επιλέξεις να ανακαλύψεις τον κόσμο του Vittorio De Sica, ξεκίνα με μία από τις παρακάτω ταινίες.
Shoeshine (1946)
Η πρώτη από τις τρεις κλασικές ταινίες που γυρίστηκαν μέσα σε πέντε χρόνια και που τοποθέτησαν τον σκηνοθέτη στην πρώτη γραμμή του νεορεαλιστικού κινήματος είναι το είδος της οδυνηρής τραγωδίας που σου μένει στο μυαλό για καιρό. Τα δύο αγόρια, οι λουστραδόροι, δίνουν εκπληκτικά σίγουρες ερμηνείες που διαψεύδουν την έλλειψη εμπειρίας μπροστά στην κάμερα. Μέσα σε όσα καλούνται να αντιμετωπίσουν καθημερινά, η φιλία τους δοκιμάζεται από ένα ξόρκι στη φυλακή για πώληση κλεμμένων αγαθών και ο De Sica παρακάμπτει επιδέξια τις συναισθηματικές παγίδες αυτών των ιστοριών, χωρίς όμως να αφήνει στην άκρη την αλήθεια.
Bicycle Thieves (1948)
Το Bicycle Thieves είναι αναμφίβολα το αριστούργημα του De Sica και ο λόγος που γράφεται αυτό το κείμενο. Είναι ένα πραγματικό ορόσημο στην ιστορία του κινηματογράφου. Ένας άντρας που είναι άνεργος εδώ και μήνες, βρίσκει επιτέλους δουλειά στο να αναρτά κάποιες αφίσες. Αυτός και η οικογένειά του ζουν στη φτώχεια εδώ και μήνες και είναι πολύ ενθουσιασμένοι για να ακούσουν τα νέα. Η μόνη προϋπόθεση για τη δουλειά είναι ένα ποδήλατο. Η γυναίκα του βάζει ενέχυρο τα σεντόνια από το δικό τους κρεβάτι για να αγοράσει το ποδήλατο. Και, όπως καταλαβαίνετε από τον τίτλο, κάποιος κλέβει το ποδήλατό του την πρώτη μέρα της δουλειάς του. Τώρα, χωρίς αυτό, αυτός και ο γιος του αναζητούν στους πολυσύχναστους δρόμους της Ρώμης το μόνο πράγμα που μπορεί να του δώσει πίσω την αξιοπρέπειά του.
Μία ιστορία ίσως απλή, αλλά μέσα από τις πιο απλές ιστορίες το σινεμά έχει αποδείξει ότι περνάει τα πιο ηχηρά μηνύματα. Και ευτυχώς μια από τις πιο δυνατές αρχές για ένα διαφορετικό σινεμά, ήταν αυτή η ταινία.
Umberto D (1952)
Πολλοί κριτικοί βλέπουν το Umberto σαν το καλύτερο παράδειγμα του ιταλικού νεορεαλισμού και ο ίδιος ο Vittorio de Sica, το θεωρούσε ως το καλύτερο έργο του. Διαδραματίζεται στη μεταπολεμική Ιταλία, και είναι η ιστορία ενός συνταξιούχου δημόσιου υπαλλήλου, που προσπαθεί να επιβιώσει με μια πενιχρή κρατική σύνταξη και απειλείται με έξωση από τη σπιτονοικοκυρά του. Οι μοναδικοί του φίλοι είναι το μικρό σκυλάκι του, Flick, και η νεαρή οικονόμος της σπιτονοικοκυράς του, Μαρία, που μόλις ανακάλυψε ότι είναι έγκυος. Γεμάτος απόγνωση για την κατάστασή του, σκέφτεται τελικά να αυτοκτονήσει.
Η ταινία εμμένει σταθερά στις νεορεαλιστικές συμβάσεις. Ο πρωταγωνιστής είναι ένας μη επαγγελματίας ηθοποιός, η χρήση σκηνικών στούντιο περιορίζεται στο ελάχιστο και η καθημερινή ζωή των ανθρώπων εξετάζεται με ελάχιστη λεπτομέρεια. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι για μεγάλα μέρη της ταινίας δεν συμβαίνει τίποτα, αλλά από αυτές τις λεπτομερείς βινιέτες, μαθαίνουμε πολλά για τις σκέψεις και τα συναισθήματα των χαρακτήρων.
Two Women (1960)
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ιταλίδα χήρα Cesira (Sophia Loren) πρέπει να εγκαταλείψει τη Ρώμη με την κόρη της όταν η πόλη δέχεται επίθεση από τις συμμαχικές δυνάμεις. Οι δυο τους φεύγουν σε ένα μικρό χωριό, όπου συναντούν — και οι δύο ερωτεύονται — τον γοητευτικό Michele (Jean-Paul Belmondo). Το Two Women άφησε το δικό του αποτύπωμα στην κινηματογραφική και οσκαρική ιστορία της Ιταλίας, αφού χάρισε στη Sophia Loren το Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου που για πρώτη φορά απονεμήθηκε σε πρωταγωνίστρια ξενόγλωσσης ταινίας. Από τότε, η Sophia Loren έμελλε να γίνει η κινηματογραφική μούσα του De Sica.
Yesterday, Today and Tomorrow (1963)
Αυτή η πολύ ευχάριστη ταινία μπορεί να σε απογοητεύσει αν περιμένεις να δεις κάτι αντίστοιχο με τα προηγούμενα νεορεαλιστικά αριστουργήματα του De Sica. Ωστόσο, η αστεία φύση της ταινίας ισορροπεί με την έντονη κριτική στην ιταλική κοινωνία στα χρόνια της ακμής της δεκαετίας του 1960. Το Yesterday, Today and Tomorrow είναι ένα σχόλιο του De Sica σε όλα αυτά τα στερεότυπα που χτίστηκαν γύρω από τις μεγαλουπόλεις της Ιταλίας. Στην ταινία αυτή παρουσιάζονται τρεις διαφορετικές ιστορίες ιταλικών κοινωνικών ηθών. Αυτές οι τρεις ιστορίες είναι γεμάτες καλό χιούμορ, κοινωνική παρατήρηση και σωστή ατμόσφαιρα. Η σκηνοθεσία του De Sica είναι υπέροχη, η ερμηνεία του Mastroianni και της Loren μοναδική και στη δεύτερη και τρίτη ιστορία αναγνωρίζουμε το λεπτό και ανώτερο χέρι του συγγραφέα τους, του σπουδαίου Zavattini.
Marriage Italian-Style (1964)
Μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της Ιταλικής Κωμωδίας, με πρωταγωνιστές τους κορυφαίους του ιταλικού star-system και αγαπημένους του De Sica (Loren και Mastroianni). Ο De Sica μάς προσφέρει μια σταθερή ταινία σε όλη τη διάρκεια, που μας πηγαίνει από το δράμα στην κωμωδία, με ένα αμυδρό περίγραμμα να τα χωρίζει, όπως η ίδια η ζωή. Προφανώς, ο καιρός έχει περάσει και ορισμένα σημεία είναι ίσως πιο “παλιομοδίτικα”, αλλά είναι αλήθεια ότι η ταινία έχει μια ρεαλιστική προσέγγιση για το δράμα μιας γυναίκας που αναζητά την αξιοπρέπειά της και αγωνίζεται για το καλό των παιδιών της.
The Garden of the Finzi-Continis (1970)
Η πρώιμη δουλειά του De Sica φημίζεται πολύ, και όχι άδικα. Εδώ, όμως, έχουμε ένα μεταγενέστερο αριστούργημα. Πρόκειται για την ιστορία δύο εβραϊκών οικογενειών, την παρεμποδιστική βαρβαρότητα των συμπατριωτών Ιταλών και τις διαφορετικές προσεγγίσεις της ζωής και της αγάπης στο πρόσωπο της καταστροφής. Σε αυτό το επίπεδο, η ταινία έχει κάποια γοητεία και δύναμη. Αυτό όμως που έχει κάνει είναι να αντιστρέψει όλες τις τιμές και να τις επιβάλει στα πρωτότυπα.
