Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για τον φετινό Χρυσό Φοίνικα. Για πολλούς ανθρώπους ήταν η πιο ανατρεπτική επιλογή στην ιστορία του Φεστιβάλ και, είτε το θέλεις, είτε όχι, σου κινεί τη περιέργεια η λέξη «ανατρεπτική». Πριν δω την ταινία δεν αφιέρωσα χρόνο σε κανένα trailer, οπότε δεν είχα ιδέα με τι έχει να κάνει το Titane της Julia Ducournau. Επίσης, δεν ήξερα ποια είναι η Julia Ducournau. Γαλλικής καταγωγής σκηνοθέτρια και σεναριογράφος, η Julia Ducournau αποφοίτησε από τη σχολή κινηματογράφου La Fémis στο Παρίσι. Το 2011 έκανε τη πρώτη της ταινία μικρού μήκους, το Junior, που κέρδισε το Petit Rail d’Or. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινίας της, το Grave, την καθιέρωσε ως μία δημιουργό που είχε να πει κάτι διαφορετικό.
Φέτος, η Julia Ducournau έγινε η μόλις δεύτερη γυναίκα που κερδίζει το μεγάλο αυτό κινηματογραφικό βραβείο στο Φεστιβάλ των Καννών. Δεν ήταν μεγάλη έκπληξη, λοιπόν, η λέξη «ανατρεπτική» που έχει πολύ σωστά τοποθετηθεί μπροστά από τη περιγραφή του Titane. Ακόμα και η ίδια η Ducournau στην συνέντευξη τύπου της ταινίας ανέφερε χαρακτηριστικά πως είναι προφανές ότι όταν επιλέγεις να κάνεις μια τέτοια ταινία, το κοινό θα διχαστεί. Αυτό που έχει σημασία, όμως, είναι η παρακίνηση που προκαλεί μια τέτοια ταινία, είτε από θαυμασμό, είτε από απόρριψη.
Ας δούμε λοιπόν κάποιες σκέψεις γύρω από το Titane
Η Ιστορία
Η ιστορία του Titane, όσο απλή αναφέρεται στη περιγραφή της, άλλο τόσο περιπλέκεται. Αυτό που θα διαβάσεις κι εσύ στο IMDB είναι ότι μετά από μια σειρά ανεξήγητων εγκλημάτων, ένας πατέρας επανασυνδέεται με τον γιό του 10 χρόνια από τότε που χάθηκε. Είναι όμως έτσι; Έτσι είναι, ναι. Ωστόσο, δεν πρόκειται για μία συνηθισμένη ιστορία επανασύνδεσης. Είναι μια σκληρή πραγματικότητα, όπου και οι δύο πρωταγωνιστές προσπαθούν να βρουν την ταυτότητα και τον εαυτό τους. Από τη μια έχουμε την Alexia (Agathe Rousselle), η οποία έπειτα από ένα τροχαίο που είχε μικρή, έχει τοποθετηθεί στο κρανίο της ένα κράμα τιτανίου και έκτοτε της έχουν δημιουργηθεί κάποιες απροσδόκητες νευρολογικές επιπτώσεις.
Στο πρώτο μισό της ταινίας, η Alexia εκδίδεται σε εξωτικούς χορούς σε γκαράζ, δείχνει ιδιαίτερο ερωτισμό για άντρες, γυναίκες και αυτοκίνητα, ενώ διαπράττει κατά συρροή εγκλήματα. Από την άλλη, ο Vincent (Vincent Lindon) ένας μοναχικός πυροσβέστης, χωρισμένος, που η μόνη του διαφυγή από τη πραγματικότητα είναι η δουλειά και τα αναβολικά, ξαναβρίσκει τον γιό του. Κι ενώ μια σχέση μεταξύ τους δημιουργείται βασισμένη σε ένα ψέμα, ο καθένας παλεύει με τους δικούς του δαίμονες και προσπαθεί να βρει την αλήθεια του.
Η αισθητική
Η αισθητική του Titane είναι ξεκάθαρα βασισμένη στις αντιθέσεις. Αντιθέσεις μεταξύ horror και κωμωδίας, απελπισίας και αποδοχής, θυμού και αγάπης. Γι’ αυτό άλλωστε και η Julia Ducournau επέλεξε πολύ προσεκτικά τα χρώματα της ταινίας της. Neon χρώματα, με έντονες αντιθέσεις, ειδικά τις στιγμές που πιστεύεις ότι οι άνθρωποι της ταινίας ζουν μόνο βράδυ. Στις στιγμές απόλυτου σκοταδιού -κυριολεκτικά και μεταφορικά- η Ducournau δίνει αυτή τη μικρή χαραμάδα φωτός, που η ταινία καλώς ή κακώς χρειάζεται. Το πιο ιδιαίτερο σημείο αισθητικής στο Titane είναι η χρήση της μουσικής και του χορού. Όσο φυσικά φαίνεται να υπάρχει στην εκάστοτε στιγμή για να καλμάρει την ένταση, τόσο απότομα κόβεται. Εσύ τότε νιώθεις ακριβώς όπως όταν ξυπνάς από ένα καλό όνειρο. Γιατί η Ducournau δεν δημιούργησε το Titane για να περάσουμε καλά.
Τα συναισθήματα
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και η Julia Ducournau στη συνέντευξη της στο Cinobo, η ιστορία του Titane θέλει να είναι μια ιστορία για την αγάπη. Όσο περίεργο κι αν φαίνεται, είτε έχεις δει την ταινία είτε όχι, αυτό μένει στο τέλος. Η αλήθεια είναι πως για να φτάσεις εκεί, η Ducournau σε βάζει σε αρκετές συναισθηματικές διακυμάνσεις και μέχρι το τέλος τα συναισθήματα σου ως προς την Alexia και τον Vincent είναι μεταβλητά.
Λένε ότι μια ταινία σε κρατάει στα πρώτα 5 λεπτά και στη συγκεκριμένη περίπτωση του Titane, τα πρώτα 5 λεπτά σε εισάγουν στο θέμα, σου δημιουργούν την απαραίτητη ένταση, και με πολλή προσοχή σου λένε πολλά για την Alexia. Μπορεί η ταινία μετά να στα παίρνει πίσω, αλλά κανένα συναίσθημα δεν είναι προκαθορισμένο όταν, όπως ανέφερε και η Ducournau, τα πάντα είναι θέμα επιλογής. Αυτό που είναι όμως αδιαμφησβήτητο, είναι πως το Titane φτιάχτηκε για να σοκάρει, και το καταφέρνει με αριστοτεχνικό τρόπο.
Η ανατροπή
Το ότι ένα προκλητικό κινηματογραφικό μανιφέστο απελευθέρωσης κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα είναι από μόνο του μια ανατροπή. Αλλά δεν είναι η μόνη. Η Ducournau στην προσπάθεια της να δείξει πώς μέσα από ένα ψέμα δημιουργείται μια αλήθεια, θέτει τους πρωταγωνιστές σε ένα προσωπικό πόλεμο μεταξύ του εαυτού τους και του σώματός τους. Οι χαρακτήρες των Alexia και Vincent σκιαγραφούνται ελάχιστα μέσα από τους διαλόγους τους. Τους γνωρίζεις καλύτερα όταν βρίσκονται μόνοι τους, με μια ιδιαίτερη ματιά ρεαλισμού που κάθε άλλο παρά καθησυχαστική είναι. Δεν μπορείς να καταλάβεις σχεδόν ποτέ πώς και τι σκέφτεται η Alexia, ενώ ο Vincent σου δημιουργεί σχεδόν το αίσθημα της συμπόνιας.
Κι ενώ σε μια τόσο ανθρωποκεντρική ταινία πιστεύεις ότι θα βρεις το κομμάτι εκείνο ή τον χαρακτήρα με τον οποίο θα ταυτιστείς, αυτό δεν συμβαίνει. Και ίσως αυτό είναι ένα από τα ιδιαίτερα σημεία που ξεχωρίζει. Δεν έχεις καμία ανάγκη να ταυτιστείς, αντιθέτως παρακολουθείς μερικές φορές χωρίς καμία σκέψη αυτό που συμβαίνει και προσπαθείς να βγάλεις τα δικά σου συμπεράσματα. Και η φράση που επιβεβαιώνει αυτή, αλλά και τις υπόλοιπες σκέψεις, είναι από τη Ducournau και λέει πως «αν ο κινηματογράφος ήταν ένας κόσμος καταστατικών και έτοιμων απαντήσεων όπου προσπαθούμε να αποσπάσουμε συμφωνία, θα ήταν μια νεκρή μορφή τέχνης».
Συνολικά, το Titane δεν περνάει απαρατήρητο. Δεν είναι για όλ@, δεν είναι εύπεπτο, αλλά έχει να σου πει πολλά, αν κι εσύ θέλεις να δεις τι κρύβεται πίσω από το «τιτάνιο».
