Ο Φώτης Φλώρος, ένας πλήρως ενημερωμένος φοιτητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, είναι ο άνθρωπος πίσω από τη σελίδα The Dandy. Ο λόγος του αντικατοπτρίζει τις γνώσεις του, καθώς με κάθε του απάντηση μάς μαθαίνει κάτι νέο και ενδιαφέρον.
Τι ακριβώς σπουδάζεις και γιατί επέλεξες αυτή την σχολή;
Όταν έδινα πανελλήνιες, υπήρχε ένα δίλλημα στο μηχανογραφικό μου, ανάμεσα στην Καλών Τεχνών και στο Ιστορικό Αρχαιολογικό. Μετά από διάφορες συζητήσεις, πείστηκα να δηλώσω Ιστορικό Αρχαιολογικό, όπου και πέρασα. Βέβαια, η αρχαιολογία μου άρεσε από μικρή ηλικία. Ήδη από το δημοτικό, έλεγα ότι θέλω να γίνω αρχαιολόγος. Στην σχολή διδασκόμασταν πολλά διαφορετικά και ενδιαφέροντα μαθήματα, αλλά εμένα μου τράβηξε το ενδιαφέρον η ιστορία της τέχνης. Η Αναγέννηση, η Βυζαντινή τέχνη, η αρχαία τέχνη, όπως και να ήταν, μου άρεσε. Ακόμα κι αντικείμενα που η αρχαιολογία τα βλέπει ως τεκμήρια, εγώ τα έβλεπα ως έργα τέχνης, ως εκφράσεις δημιουργίας. Το καλοκαίρι μετά το πρώτο έτος έκατσα κα σκέφτηκα τι μου αρέσει πραγματικά. Ωραία η αρχαιολογία, αλλά με κέρδιζε περισσότερο η τέχνη. Έτσι, έκανα τα χαρτιά μου για 10% και κατέληξα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.
Μπράβο σου που δεν φοβήθηκες την αλλαγή και αποφάσισες να ακολουθήσεις αυτό που σου αρέσει πραγματικά.
Κατάλαβα γρήγορα τι μου αρέσει πραγματικά και σκέφτηκα πως δεν υπάρχει λόγος να χάνω χρόνο. Γενικά, έχω ένα θέμα με τον χρόνο μου, δεν μου αρέσει να αισθάνομαι ότι τον χάνω. Δεν ήθελα να αφιερώσω τέσσερα χρόνια στην αρχαιολογία, από την στιγμή που ήξερα ότι θα ασχοληθώ με την τέχνη. Επομένως, σκέφτηκα ας πάω κατευθείαν εκεί. Η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών είναι μια σχολή με μεγάλη ιστορία. Είναι η μόνη σχολή που έχει το τμήμα στο οποίο σπουδάζω, Ιστορία και Θεωρία της Τέχνης. Επομένως, για εμένα ήταν μονόδρομος και μέχρι το δεύτερο έτος το οποίο διανύω, δεν το έχω μετανιώσει ούτε στιγμή.
Σε εξίταρε καθόλου η ιστορία της ίδιας της σχολής; Οι απόφοιτοί της, οι σπουδαστές της;
Σίγουρα! Αυτό που με έκανε να καταλάβω πως έχω κάνει την σωστή επιλογή, είναι πως από την πρώτη μέρα που πήγα στην σχολή, αισθάνθηκα πως είμαι εκεί που ανήκω. Ο ίδιος ο χώρος με τράβηξε σαν μαγνήτης. Η ιστορία της σχολής μού προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον, αν σκεφτεί κανείς πως από εκεί έχουν βγει κι έχουν διδάξει οι μεγαλύτεροι Έλληνες και μη καλλιτέχνες, όπως ο Μόραλης ,ο Τσαρούχης και ο Ντε Κίρικο. Για να μην μένουμε, όμως, μόνο στο παρελθόν, και το παρόν αλλά και το μέλλον της σχολής είναι αρκετά ελκυστικό. Μπαίνεις στην σχολή και αντικρίζεις φοιτητές να κουβαλούν τα έργα τους. Σκέφτεσαι πως αυτός που βλέπω να περνά αδιάφορα μπροστά μου ίσως είναι το μέλλον της Νεοελληνικής Τέχνης. Είναι ένα περιβάλλον που καθημερινά σου δίνει πολλά ερεθίσματα.
Πώς ξεκινάει η τέχνη για εσένα; Ποιο είναι το σημείο μηδέν;
Μέχρι και τη Β’ λυκείου δεν είχα καμία επαφή με την τέχνη, στο περιβάλλον μου κανείς δεν ασχολούταν με αυτή. Ώσπου, το καλοκαίρι του 2018, σε μία συζήτηση, με παρομοίασαν με τον Αλέξανδρο Ιόλα. Μέχρι εκείνη την στιγμή, δεν τον είχα ακούσει ποτέ. Έτσι, μου πρότειναν να ψάξω πληροφορίες για αυτόν. Ανακαλύπτοντας τον Ιόλα, άρχισα να μαθαίνω για περισσότερους καλλιτέχνες, έργα , καλλιτεχνικά κινήματα, μουσεία. Ήταν σχεδόν καρμικό. Όσο εμβάθυνα στη ζωή του, τόσο περισσότερο «βουτούσα» στον κόσμο της τέχνης. Με μάγεψε χωρίς να το καταλάβω, ήταν πολύ φυσικό. Νιώθω ότι η τέχνη με διάλεξε κι όχι εγώ την τέχνη. Είχα βέβαια μία βασική επαφή εκ των προτέρων, αλλά, ουσιαστικά το πραγματικό μου ενδιαφέρον ξεκίνησε με τον Αλέξανδρο Ιόλα.
Στο προφίλ σου στο Instagram αναφέρεσαι αρκετά στον Ιόλα. Η σύνδεση αυτή υπάρχει επειδή είναι το πρώτο σου ερέθισμα;
Αυτός ο άνθρωπος με εμπνέει πολύ και νιώθω πως έχω ταυτιστεί με την προσωπικότητα του. Το σπίτι του είναι το σπίτι τον ονείρων μου. Μου αρέσει να διαβάζω βιογραφίες ανθρώπων, να μαθαίνω για τις αξίες τους, τις ιδέες τους, τη βάση τους, να εμπνέομαι από αυτούς και να παίρνω μικρά στοιχεία. Έχω υιοθετήσει πολλά στοιχεία του Ιόλα και σήμερα νιώθω πως όλα τα σημαντικά βήματα που έχω κάνει από το 2018 κι έπειτα συνδέονται με κάποιο τρόπο μαζί του. Δεν με έχει επηρεάσει άλλος άνθρωπος τόσο πολύ και το περίεργο είναι πως δεν τον έχω γνωρίσει. Όταν εγώ γεννήθηκα, εκείνος είχε ήδη φύγει από τη ζωή αρκετά χρόνια πριν. Βέβαια, έχω γνωρίσει την ανιψιά του, η οποία πρόσφατα εξέδωσε μια βιογραφία του θείου της, πλούσια σε στοιχεία και υλικό.
Πόσο ωραία αίσθηση είναι να γνωρίζεις κάποιον που ήταν τόσο κοντά με έναν άνθρωπο που θαυμάζεις τόσο;
Η αλήθεια είναι πως στην αρχή είχα λίγο άγχος. Η ανιψιά του, Ελένη Κουτσούδη-Ιόλα, συντρόφευε τον θείο της στα ταξίδια του. Έτσι, μέσω εκείνου, γνώρισε τρομερά ονόματα της τέχνης. Αισθάνθηκα πως από εκείνη μπορώ να μάθω πολλά. Είναι αλλιώς να βλέπεις έναν άνθρωπο μέσα από φωτογραφίες και αλλιώς να γνωρίσεις έναν ζωντανό συνδετικό κρίκο με εκείνον.
Ποιο είναι το πρώτο μουσείο που θυμάσαι να σου κίνησε την περιέργεια;
Μέχρι και το 2019 η αλήθεια είναι ότι δεν πήγαινα συχνά σε μουσεία, μόνο σε εκείνα που μας πήγαιναν με το σχολείο. Ωστόσο, τα απολάμβανα ιδιαίτερα. Η πρώτη έκθεση που με εντυπωσίασε ήταν η Picasso and Antiquity στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Μοναδική! Τα έργα είχαν συλλεχθεί από πολλά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές ανά τον κόσμο και το στήσιμο τους στον χώρο της αίθουσας ήταν πολύ προσεγμένο και αρμονικό. Το μουσείο, βέβαια, που με έχει μαγέψει, είναι το Μουσείο Γουλανδρή στο Παγκράτι. Το θεωρώ το καλύτερο μουσείο που διαθέτουμε στην Ελλάδα. Η συλλογή του είναι «διαμάντι». Είναι τρομερό που ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορείς να πας και να θαυμάσεις έναν Van Gogh ή έναν Kandinsky. Επίσης, διαθέτει μια πολύ συγκεκριμένη τεχνολογία φωτισμού των εκθεμάτων, όπου το φως στοχεύει κατευθείαν στο θέμα του έργου και φαντάζει σαν να είναι αυτόφωτο.
Είσαι υπέρ της ανταλλαγής εκθέσεων μεταξύ των χωρών και των μουσείων, ώστε να είναι προσβάσιμες από περισσότερο κόσμο;
Είμαι 100% υπέρ αυτού! Αρκεί να είναι εκθέσεις που έχει ουσία και νόημα το να ταξιδέψουν, δηλαδή να προσφέρουν κάτι. Ας μην σκεφτόμαστε ότι η τέχνη είναι μόνο για εμάς που μπορεί να έχουμε την δυνατότητα να ταξιδέψουμε και είμαστε πιο ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες. Η τέχνη αξίζει να ιδωθεί από όλους τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, μια γιαγιά που έχει γεννηθεί στην Ελλάδα, δεν είναι ανάγκη σε όλη της την ζωή να θαυμάζει μόνο Έλληνες καλλιτέχνες. Είναι καλό να έχει την δυνατότητα να δει εκθέματα και από άλλους πολιτισμούς. Οι νέοι, βέβαια, δεν αποτελούν εξαίρεση.
Πιστεύεις ότι στην Ελλάδα η ενασχόληση με την τέχνη, όχι σε επαγγελματικό επίπεδο, αλλά από ενδιαφέρον, είναι η εξαίρεση ή ο κανόνας;
Αν με ρώταγες πριν δημιουργήσω την σελίδα θα σου έλεγα πως είναι εξαίρεση, πως δεν υπάρχει ενδιαφέρον για την τέχνη στην Ελλάδα. Αυτό που έχω παρατηρήσει, με μεγάλη μου χαρά, είναι ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που, όχι μόνο ενδιαφέρονται, αλλά είναι πρόθυμοι να μάθουν περισσότερα γι’αυτή. Και οι άνθρωποι αυτοί προέρχονται από οποιοδήποτε επάγγελμα μπορείς να φανταστείς! Έχουν την επιθυμία να έρθουν πιο κοντά στην τέχνη και να εμβαθύνουν σε αυτή, να μπορέσουν να αποκωδικοποιήσουν αυτό που βλέπουν μπροστά τους. Θέλουν να καταλάβουν ένα έργο τέχνης και να ταυτιστούν με αυτό. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να ταυτίζεται με ένα έργο του Pollock. Ο Pollock έκανε πιτσιλιές, πέταγε χρώματα. Όλο αυτό, όμως, έχει μια ουσία κι είναι μια πρωτότυπη ιδέα, που τότε έσπασε τα στερεότυπα.
Θα ήθελα να μου προτείνεις κάποιους καλλιτέχνες που πιστεύεις ότι αξίζουν περισσότερη προσοχή από αυτή που έχουν λάβει.
Ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο πιστεύω είναι ένας καλλιτέχνης που δεν έχει αναγνωριστεί αρκετά. Είναι ένας σουρεαλιστής ζωγράφος και πιστεύω πως θα του άξιζε περισσότερη προσοχή. Να πω σε αυτό το σημείο, ότι ο ντε Κίρικο έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα. Ένας ακόμα καλλιτέχνης που θεωρώ ότι δεν του έχει δοθεί πολλή προσοχή είναι ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο οποίος έχει ένα πολύ προσωπικό και ιδιαίτερο έργο. Δεν είναι, βέβαια, από τα άγνωστα ονόματα. Μερικά ακόμη ονόματα είναι ο γλύπτης Giacometti. αλλά και ο Ισπανός ζωγράφος Miro. Όλοι οι υπόλοιποι που μου έρχονται στο μυαλό είναι χρονικά πολύ κοντά μας, επομένως το έργο τους σήμερα είναι υπό μελέτη.
Υπάρχει κάποιο σημείο στην Αθήνα που ξεχωρίζεις;
Το αγαπημένο μου μέρος στην Αθήνα είναι το Ωρολόγιο του Ανδρόνικου Κυρρήστου, ουσιαστικά είναι οι Αέρηδες της Πλάκας. Είναι ένα οκταγωνικό κτίριο το οποίο, για κάποιο λόγο, μου αρέσει πάρα πολύ. Αλλά η ιδανική βόλτα για μένα είναι μια ηλιόλουστη μέρα -άνοιξη κατά προτίμηση- στην Αρχαία Αγορά. Είναι τόσο υπέροχο αυτό το μέρος! Έχει δέντρα, είναι όλο ανοιχτό και διαθέτει πανέμορφες αρχαιότητες. Η Στοά του Αττάλου μοιάζει υπέροχη όταν φωτίζεται από τον ήλιο. Όλη αυτή η αρμονία είναι πολύ χαλαρωτική. Μου αρέσει πολύ η συνύπαρξη του αρχαιολογικού χώρου και της φύσης.
Θες να μοιραστείς μαζί μας μία πληροφορία για κάτι σχετικό με την τέχνη που άκουσες πρόσφατα και σου τράβηξε το ενδιαφέρον;
Πρόσφατα έμαθα ότι ο Μιχαήλ Άγγελος έγραφε ποιήματα. Εκτός από ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας ήταν και ποιητής. Τα ποιήματα του είναι άκρως ρομαντικά και γλυκά!
Ποια είναι η γνώμη σου για σύγχρονα έργα τέχνης, όπως η μπανάνα, που απασχόλησε πολύ;
Πολλές φορές οι άνθρωποι μου λένε πως τους τρομάζει η σύγχρονη τέχνη, τους φαίνεται δυσνόητη. Φαίνεται πολύ απλή, αλλά και πολύ σύνθετη ταυτόχρονα. Το καταλαβαίνω, διότι κι εγώ μέχρι να μελετήσω κάποια έργα και να καταλάβω την αξία τους, δεν τα εκτιμούσα τόσο. Παράδειγμα σε αυτή την περίπτωση αποτελεί Το Σβησμένο Σχέδιο του Ντε Κούνινγκ. Όλα, όμως, έχουν ένα νόημα, μια ουσία.
Πρέπει να έχεις ανοιχτά τα μάτια σου για να παρατηρείς, να διώξεις κάθε περιορισμό, κάθε συμβατική έννοια της τέχνης, αλλά και να αποβάλεις τη σκέψη ότι «μπορώ και εγώ να το κάνω αυτό». Μόνο έτσι θα μπορέσεις να καταλάβεις το σκεπτικό πίσω από ένα έργο τέχνης. Επομένως, θεωρώ ότι όλα έχουν μια ουσία, ένα νόημα. Άλλοτε είναι πιο σημαντική, πιο πρωτοποριακή ως σκέψη και άλλοτε λιγότερο. Όταν κάτι είναι περίεργο, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και πρωτότυπο, ότι αξίζει κανείς να βασιστεί σε αυτό και να το μελετήσει. Αξίζει όμως να παρακολουθήσουμε τη σκέψη και να δώσουμε χώρο και χρόνο στο εκάστοτε έργο για να μας «μιλήσει». Όλα τα έργα μπορούν να μας δώσουν πληροφορίες.
Μερικές από τις εκθέσεις που μας πρότεινε ο Φώτης κατά τη διάρκεια της συζήτησης μας είναι η έκθεση του Jeff Koons στο DESTE στην Ύδρα το προσεχές καλοκαίρι, η συλλογή Κωστάκη στο MOMus και η έκθεση Γιανούλης Χαλεπάς: ΔΟΥΝΑΙ και ΛΑΒΕΙΝ στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών.
