Αν για κάτι ξεχωρίζει το κέντρο της Αθήνας τις Κυριακές, αυτό είναι τα μικρά vintage μαγαζιά. Εκεί θα βρεις οτιδήποτε μπορεί να σε κάνει να νοσταλγήσεις ακόμα και εποχές που δεν έζησες, ή να γνωρίσεις ανθρώπους που δεν είχες ξανακούσει. Μουσικές, δίσκους, παλιά αντικείμενα, αφίσες, βιβλία, ποιητικές συλλογές, διηγήματα.
Αυτή είναι η Κυριακάτικη βόλτα στο κέντρο της Αθήνας, μία βόλτα που ενέπνευσε τη δημιουργία της σελίδας ΣΑΝΤΕΪ ή αλλιώς @santeigems, από τη Μαρκέλλα και τη Γωγώ. Αυτά τα gems, λοιπόν, δεν είναι καθόλου τυχαία επιλεγμένα και αυτός είναι και ο λόγος που μέσα σε λίγα λεπτά μιας ανάρτησης ενός gem, θα δεις από κάτω γραμμένη τη λέξη «sold».
Μια μέρα που υπήρξα τυχερή (και γρήγορη), η ποιητική συλλογή «Σημειώσεις για την Όραση» που έγραψε ο Jim Morrison την εποχή που σπούδαζε κινηματογραφία, έμελλε να το βιβλίο-εισιτήριο για να γνωρίσω τη Μαρκέλλα και τη Γωγώ. Συναντηθήκαμε στο κέντρο της Αθήνας -που αλλού;- , καθίσαμε στο ANÄNA, πήραμε από έναν καφέ κι ένα vegan cinnamon roll, και η συζήτηση κύλησε κάπως έτσι…
Πώς ξεκίνησε το ΣΑΝΤΕΪ και ποια η ιδέα πίσω από το όνομά του;
Εγώ (Γωγώ) είμαι λίγο πιο «παλιά» στο ψάξιμο, το ίδιο και η Μαρκέλλα. Κάπως ενώσαμε αυτή την αγάπη για την αναζήτηση. Άρεσε και στις δυο μας η αναζήτηση παλιών βιβλίων και εξαντλημένων εκδόσεων – γενικά η αναζήτηση για βιβλία που δεν τα βρίσκεις εύκολα. Το όνομα ΣΑΝΤΕΪ προέκυψε από το παζάρι που γίνεται κάθε Κυριακή στο Μοναστηράκι. Στην αρχή, εκεί βρίσκαμε και τα περισσότερα βιβλία. Έτσι, αποφασίσαμε να το ονομάσουμε ΣΑΝΤΕΪ και το γράφουμε με ελληνικούς χαρακτήρες, ακριβώς για να μοιάζει σαν μια Κυριακάτικη βόλτα στην Αθήνα. Το ΣΑΝΤΕΪ θέλουμε να είναι η σελίδα που θα μπεις, θα χαζέψεις και θα βρεις έναν μικρό “θησαυρό”, κάτι πολύ σπάνιο.
Αυτό που συνηθίζουμε να λέμε, είναι ότι τα βιβλία θα σε βρουν αυτά, δε θα τα βρεις εσύ.
Το κάθε βιβλίο θα πάει εκεί που είναι να πάει, και νιώθουμε ότι υπάρχει μια σύνδεση του βιβλίου με τον άνθρωπο που τελικά θα το αποκτήσει. Εμείς είμαστε απλά οι μεσάζοντες. Λαμβάνουμε πολλά μηνύματα από ανθρώπους που πήραν το βιβλίο που έψαχναν καιρό. Είναι, αυτό που λέμε, “meant to be”. Γενικά, όποτε βρίσκουμε πράγματα, νιώθουμε ότι υπάρχει μια σύνδεση και νιώθουμε σαν να είμαστε μια συνέχεια αυτού του βιβλίου που τελικά θα φτάσει εκεί που πρέπει.
Υπάρχουν κι άλλες σελίδες στο Instagram που κινούνται γύρω από την αναζήτηση, την πρόταση και το ψάξιμο βιβλίων, αλλά το ΣΑΝΤΕΪ είναι κάτι που εγώ προσωπικά δεν έχω ξαναδεί. Έχει τη δική του ταυτότητα, έχει τη μοναδικότητά του, ασυναίσθητα χαζεύεις
Ακριβώς αυτό, είναι σαν μια βόλτα. Αυτός είναι και ο λόγος που μπαίνοντας στη σελίδα μας, δεν θα δεις μόνο μια εικόνα από το εξώφυλλο ενός βιβλίου ή και το οπισθόφυλλο. Μπορείς και να διαβάσεις λίγα πράγματα για το βιβλίο, τον συγγραφέα, ίσως κάποια ιστορία για το πώς προέκυψε το βιβλίο αυτό, ακόμα και διάφορες εικόνες μέσα από το βιβλίο που πιστεύουμε ότι είναι ωραίο να συνοδεύουν κάθε εξώφυλλο. Γι’αυτό επιμείναμε να είναι όμορφο και προσεγμένο, δεν θα το δεις ανά πάσα στιγμή κάπου. Θέλει χρόνο να ψάξεις, να δεις αρχικά τι θα σου άρεσε εσένα να διαβάσεις, αν θα επέλεγες τον συγγραφέα εσύ και όλη αυτή η αναζήτηση κάνει το ΣΑΝΤΕΪ για εμάς ξεχωριστό.
Στο ΣΑΝΤΕΪ, εκτός από βιβλία, βρίσκουμε και μικρά αντικείμενα vintage αισθητικής
Γενικά παίρνουμε για εμάς αντικείμενα, τέχνης, διακοσμητικά, posters, χρηστικά αντικείμενα ή ό,τι άλλο βρεθεί στον δρόμο μας. Κάποια από αυτά τα είχαμε βρει για το ΣΑΝΤΕΪ με τη σκέψη ότι του ταιριάζουν. Για παράδειγμα, σκεφτήκαμε ότι οι μικρές κούπες θα πηγαίνουν παρέα με ένα βιβλίο. Προς το παρόν όμως, έχουμε επικεντρωθεί λίγο περισσότερο στα βιβλία, αν και δεν το έχουμε απορρίψει 100% το concept αντικειμένου. Από πρακτικής άποψης, τα αντικείμενα λόγω βάρους, μπορούμε να τα στείλουμε μόνο εντός Αττικής. Πολλά αντικείμενα μπορούν να συνδυαστούν με ένα βιβλίο, ίσως μια αφίσα ή κάτι αντίστοιχο, αλλά δεν θα πούμε το ίδιο εύκολα για ένα αντικείμενο ότι είναι «ΣΑΝΤΕΪ material» όπως θα το πούμε με ένα βιβλίο – τουλάχιστον, προς το παρόν!
Βιογραφίες, ποιητικές συλλογές, πρώτες εκδόσεις εξαντλημένες, κλασσικά διηγήματα και μυθιστορήματα. Πώς αποκτήσατε πρόσβαση σε τόσο σπάνιες εκδόσεις;
Η αλήθεια είναι πως το ΣΑΝΤΕΪ έχει γίνει μεγάλο κομμάτι της ζωής μας και κάθε μέρα σχεδόν είμαστε alert για ένα καινούριο gem. Πηγαίνοντας στη δουλειά ή σε μια βόλτα θα κάνουμε μία στάση κάπου, θα ρίξουμε μία ματιά για κάτι καινούριο. Γενικά, ανανεώνονται πολύ τα παλιά βιβλία, δεν είναι σαν τα καινούρια που μπορείς να τα βρεις σχεδόν παντού. Τα μεταχειρισμένα έχουν μια διαφορετική ροή. Πηγαίνουμε κυρίως σε παλαιοβιβλιοπωλεία, σε παζάρια, στο δρόμο ή τυχαίνει να πετυχαίνουμε κάποιους που ξεφορτώνονται βιβλία. Στα Εξάρχεια που κινούμαστε κυρίως, μπορείς να βρεις ένα βιβλίο ακόμα και σε περίπτερο. Αρκεί να ψάχνεις.
Υπάρχουν στιγμές που ψάχνετε κάτι συγκεκριμένο ή συνήθως προτιμάτε να σας βρει ένα βιβλίο μόνο του;
Ναι, υπάρχουν κάποια βιβλία που θα θέλαμε να βρούμε για το ΣΑΝΤΕΪ, όμως δε φτάνουν ποτέ στα χέρια μας. Κάποια όντως μας βρίσκουν μόνα τους, αλλά έχει τύχει και να βρούμε κάτι απρόσμενα και να πούμε ναι, αυτό είναι για το ΣΑΝΤΕΪ. Είναι μια ωραία έκδοση, είναι παλιό, είναι ιδιαίτερο, είναι σπάνιο, έχει την ιστορία του και είναι «ΣΑΝΤΕΪ material». Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, πολλές φορές λειτουργούμε με το ένστικτο και αυτό συνέβαινε αρκετά για μια χρονική περίοδο. Συζητούσαμε ή σκεφτόμασταν, δηλαδή, ένα βιβλίο και στη πρώτη μας βόλτα το βρίσκαμε. Σίγουρα δεν συμβαίνει κάθε μέρα, αλλά κάποια στιγμή συνέβαινε για πολλές συνεχόμενες φορές. Αντίστοιχα λειτουργεί και με τους ανθρώπους.
Πολλές φορές όταν βρίσκουμε ένα βιβλίο από έναν συγγραφέα, μας οδηγεί σε ένα άλλο βιβλίο ή σε έναν άλλο συγγραφέα. Κι έτσι ανακαλύπτουμε πολλά βιβλία που είχαν μια ιδιαίτερη αλληλουχία. Είναι μια σύνδεση ανάμεσα στο παρελθόν και το τώρα. Πλέον, αυτούς τους ανθρώπους τους λέμε φίλους μας. Για εμάς είναι όντως φίλοι, φίλοι που δεν γνωρίσαμε, βρίσκουμε κομμάτια τους, κι επειδή συνήθως είναι λιγότερο γνωστοί, μας αρέσει που τους ανακαλύπτουμε. Δεν ταυτιζόμαστε με όλους, αλλά μας αρέσει που μέσα σε αυτή την ολική κοινοτυπία, οι ιστορίες και οι σχέσεις με τους ανθρώπους πάντα διαφέρουν μεταξύ τους.
Την αίσθηση του vintage, αυτή που αποπνέει και η σελίδα του ΣΑΝΤΕΪ με τα βιβλία και τα αντικείμενα μιας άλλης εποχής, πόσο τη χρειαζόμαστε σε τέτοιους καιρούς τεχνολογικής άνθησης;
Η αλήθεια είναι ότι αν πιάσεις ένα παλιό βιβλίο και το συγκρίνεις με μία καινούρια έκδοση της τελευταίας δεκαετίας, θα καταλάβεις τη διαφορά. Το βάρος, η αίσθηση, η υφή, το χαρτί, η μυρωδιά. Μπορεί να είναι το ίδιο βιβλίο, αλλά μια έκδοση του ’80 είναι σίγουρα διαφορετική. Έχουμε βρει πολλές φορές βιβλία παλιάς έκδοσης που έχουν μέσα κάποια προσωπική αφιέρωση ή μηνύματα στο σύμπαν ή προς κάποιον άνθρωπο. Εκείνη τη στιγμή νιώθεις ότι έχεις κάτι πάρα πολύ προσωπικό μαζί σου.
Εγώ (Γωγώ), είχα βρει μια φορά σε ένα αγροτικό που πήγαινε για ανακύκλωση κάποια παλιά βιβλία, ένα μικρό κόκκινο ημερολόγιο μιας κυρίας που ζούσε το ’60 και το είχα πάρει. Ήταν φανταστικό, πραγματικά. Είχε μέσα ζωγραφιές, μηνύματα, καρτ-ποστάλ, φωτογραφίες με τις φίλες της από ταξίδια, μια ολόκληρη ζωή. Αυτή τη ζωή έτυχε να τη βρω εγώ και νιώθω πως την έσωσα μέσα στην ιστορία, έστω και για λίγο. Αυτό το ημερολόγιο πρωταγωνιστεί και σε ένα από τα τραγούδια της Νεφέλης Φασουλή!
Τι feedback λαμβάνετε από τους ΣΑΝΤΕΪ people;
Η αλήθεια είναι ότι αρέσει πολύ το πώς συνοδεύουμε το κάθε βιβλίο, το βλέπουμε δηλαδή και στα stories, αλλά και σε post στο Instagram. Είχαμε για αρχή σαν σελιδοδείκτες παλιές τηλεκάρτες, αλλά όταν αυτές εξαντλήθηκαν, σκεφτήκαμε να δημιουργήσουμε τους ΣΑΝΤΕΪ σελιδοδείκτες. Έτσι προσεγμένο, είναι σαν να κάνεις ένα δώρο στον εαυτό σου και φυσικά μπορείς να το κάνεις δώρο σε κάποιο άλλο άτομο. Δώσαμε ιδιαίτερη προσοχή στο logo και τα χρώματα, γιατί θέλαμε να είναι όλα περιποιημένα και πολύ συγκεκριμένα. Είναι ο κόσμος αυτός, αυτή είναι η δική μας Αθήνα και σίγουρα αυτό θέλαμε να φαίνεται και μέσα από το περιεχόμενο του ΣΑΝΤΕΪ.
Αν διαλέγατε ένα βιβλίο που θα έπρεπε να βρίσκεται στη βιβλιοθήκη των ανθρώπων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη -μιας και έχετε μία ιδιαίτερη σύνδεση και με τις δύο πόλεις- ποιο θα ήταν αυτό;
Δύσκολη ερώτηση! Θα μπορούσε να είναι κάποιο βιβλίο με κάποιου είδους μαγείας μέσα, ακόμα και κάτι από Harry Potter, που αγαπάμε πολύ. Πιο συγκεκριμένα, για τους ανθρώπους της Αθήνας, υπάρχει ένα βιβλίο, το «Νέες Αθηναϊκές Ιστορίες» του Χρήστου Βακαλόπουλου που αρέσει και στις δύο μας πολύ. Αυτό ήταν και το πρώτο βιβλίο με το οποίο κάναμε τη σύνδεση μεταξύ μας, οπότε έχει μια ιδιαίτερη σημασία για εμάς. Είναι πολύ ωραία παρέα, μια βόλτα μέσα από ποικίλες καταστάσεις και μέσα από διαφορετικούς ανθρώπους στο δρόμο, στην Αθήνα του παρελθόντος, που νιώθεις σαν να συμβαίνει στο τώρα, στο σήμερα. Είναι σα μια ζωή που μοιάζει με βιβλίο, και το βιβλίο που είναι σαν τη ζωή.
Για τη Θεσσαλονίκη…
μπορεί να διαλέγαμε το «Μητέρα Θεσσαλονίκη» του Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη ή ίσως κάτι του Γιώργου Ιωάννου, όπως το «Η πρωτεύουσα των προσφύγων» με πολλές ιστορίες από την πόλη. Είχαμε βρει ένα βιβλίο το «Όλυμπος Νάουσα» του Άρι Γεωργίου, που είναι ουσιαστικά ένα φωτογραφικό ταξίδι λίγες μέρες πριν κλείσει ένα πολύ γνωστό εστιατόριο στη Θεσσαλονίκη με το ίδιο όνομα, το οποίο ανακαινίζεται ξανά τώρα.
Το βιβλίο είχε τον κατάλογο του εστιατορίου, φωτογραφίες από μέσα κι έξω, γιατί ήταν σε ένα παλιό νεοκλασικό κτίριο και συζητούσαμε πόσο όμορφο ήταν αυτό το μέρος και θα θέλαμε να τρώγαμε εκεί κάθε μέρα. Θυμάμαι (Μαρκέλλα) είχα ανεβάσει κάτι φωτογραφίες στο προσωπικό μου προφίλ, και μου είχε απαντήσει μια φίλη μου πως αυτό το εστιατόριο ήταν το αγαπημένο των γονιών της. Μου είπε μάλιστα πως και οι ίδιοι έχουν “κλέψει” πολλές συνταγές από αυτό, όπως τον πουρέ σπανάκι. Και ανοίγουμε εκείνη τη στιγμή το βιβλίο του Γεωργίου και βλέπουμε στον κατάλογο του εστιατορίου το ίδιο πιάτο.
Είναι αυτή η σύνδεση με το παρελθόν και το παρόν που μας αρέσει τόσο.
Τυχαίνει πολλές φορές σε κάποια βόλτα να βλέπουμε ένα μαγαζί ή ένα σπίτι και να θυμόμαστε ότι αυτό το έχουμε διαβάσει σε κάποιο βιβλίο. Βλέπουμε τα μέρη μέσα από τους «φίλους» μας. Είναι οι περιοχές που κάνουν το βιβλίο και τον συγγραφέα, δηλαδή είναι η Θεσσαλονίκη του Ιωάννου, είναι τα Εξάρχεια του Ιωάννου, είναι η Κυψέλη του Βακαλόπουλου, είναι η Πατησίων της Γώγου. Μπορεί να περπατάς εκεί και να σκέφτεσαι «Σκέψου εδώ που περπατούσε ο Ιωάννου ή η Γώγου». Όταν πάμε στα Εξάρχεια, πάντα περνάμε έξω από το σπίτι του Ιωάννου. Υπάρχει μια ταμπέλα έξω που λέει «Εδώ ζούσε η Αρλέτα και ο Γιώργος Ιωάννου» και πάντα σκεφτόμαστε αυτές τις ιστορίες.
Ξεχωρίζετε κάποιον Έλληνα ή μη, συγγραφέα ή ποιητή, για το έργο του ή κάποιο βιβλίο μεμονωμένα;
Ο Γεώργιος Ιωάννου, όπως αναφέραμε, έχει γίνει πάρα πολύ φίλος μας. Έχει μάλιστα ένα βιβλίο που λέγεται «Ομόνοια»,όπου γράφει τα δικά του βιώματα και τα συνοδεύει με φωτογραφίες από την Ομόνοια. Μας αρέσει πολύ ο Αλέκος Φασιανός, ο οποίος έχει καταπιαστεί γενικά και με άλλες τέχνες εκτός της ζωγραφικής, καθώς έχει γράψει και βιβλία και ποιήματα. Έχει κάνει και πολλά εξώφυλλα για τον Ηλία Πετρόπουλο, που επίσης μας αρέσει πολύ, έχει μία πιο underground ταυτότητα. Μέσα από τον Πετρόπουλο μάθαμε τον Μανώλη Ξεξάκη, ο οποίος δεν είναι τόσο γνωστός, αλλά έχει πολύ ωραία γραφή. Ο Γιάννης Τσαρούχης είναι ξεχωριστός, συμπαντικός με τρομερό ολοζώντανο πνεύμα.
Από ξένους συγγραφείς, ξεχωρίζουμε τον Γουίλιαμ Μπάροουζ, την Πάττι Σμιθ, τη Σίλβια Πλαθ. Όσο για το βιβλίο, εγώ (Μαρκέλλα) όσες φορές και να διαβάσω το «Τα Χίλια Δέντρα» του Ιωάννου πάντα θα βρίσκω τον εαυτό μου εκεί. Για μένα (Γωγώ) είναι το «Ο Κολοσσός του Μαρουσιού» του Χένρι Μίλερ, το οποίο μπορώ να διαβάζω οποιαδήποτε στιγμή, είναι ιδιαίτερα διαχρονικό.
Στο ΣΑΝΤΕΪ πολλές φορές ανεβάζετε και βιβλία γύρω από το σινεμά. Υπάρχει μία ταινία που θα θέλατε να γίνει ή να υπάρχει και σε βιβλίο;
Μας αρέσει πολύ το Paterson του Jim Jarmusch, το οποίο έχει μέσα τα ποιήματα του κι έχει πάρει τον τίτλο του από τον James Paterson. Αυτή είναι μια ταινία που θυμίζει την ανάγνωση ενός βιβλίου. Επίσης, με το Frances Ha του Noah Baumbach και το In The Mood for Love του Wong Kar-Wai συμβαίνει κάτι αντίστοιχο. Σίγουρα αξίζει να αναφέρουμε και το Twin Peaks του David Lynch, το οποίο υποτίθεται ότι έχει βασιστεί στο ημερολόγιο της Laura Palmer, που είναι πραγματικό βιβλίο και γράφτηκε μετά την προβολή των δύο πρώτων σεζόν από την κόρη του Lynch.
Τι να περιμένουμε στο μέλλον από το ΣΑΝΤΕΪ;
Μας αρέσουν πολύ τα βινύλια, οι δίσκοι, απλά προς το παρόν αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στα βιβλία. Πολλές φορές σκεφτόμαστε πως θα θέλαμε να υπάρχει ένα φυσικό κατάστημα για το ΣΑΝΤΕΪ, αλλά είναι ακόμα πολύ νωρίς. Περνάμε έξω από μερικά μέρη και σκεφτόμαστε, αυτό θα ήταν ένα όμορφο μέρος για το ΣΑΝΤΕΪ. Ωστόσο, δεν σκεφτόμαστε να δημιουργήσουμε κάποιο e-shop για το ΣΑΝΤΕΪ. Άλλωστε, κάποιος μπορεί να βρει όποιο βιβλίο θέλει, αρκεί να το ψάξει. Το ΣΑΝΤΕΪ φτιάχτηκε για αυτή τη βόλτα, εκεί που το βιβλίο βρίσκει εσένα και όχι το αντίστροφο.
