Μια φθινοπωρινή μέρα σαν και αυτή, το 1957 γεννιέται στη Πολωνία ο Pawel Pawlikowski. Ένας δημιουργός που αποκαλεί τον εαυτό του ερασιτέχνη κινηματογραφιστή, ένας χαρακτηρισμός που δεν τον καθορίζει ολοκληρωτικά. Μεγαλωμένος ανάμεσα στη Γερμανία και την Αγγλία, και ζώντας για λίγα χρόνια στη Γαλλία, ο Pawel Pawlikowski βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση. Όχι μόνο στη ζωή του, αλλά και στις ταινίες του. Δεν τον ενδιαφέρει ποιο θα είναι το επόμενο μέρος που θα τοποθετήσει την ιστορία του. Είτε παρελθόν, είτε μέλλον, στη Πολωνία ή την Αγγλία, ο Pawlikowski θα εξιστορήσει ότι βρίσκεται στο μυαλό του. Και θα το κάνει με μια ιδιαίτερη ματιά.
Ξεκίνησε τη φιλμογραφία του δημιουργώντας ντοκιμαντέρ στην Αγγλία, διότι ήθελε περισσότερο απ’ όλα εκείνη τη περίοδο της ζωής του να παρατηρεί τον κόσμο. Εξερεύνησε την Ευρώπη τη δεκαετία του ’90, και ενώ είπε όσα ήθελε να πει μέσω των ντοκιμαντέρ, αποφάσισε να δώσει περισσότερη σημασία στον εαυτό του. Έτσι, άρχισε να παρατηρεί περισσότερο τις δικές του σκέψεις, πράγματα που θυμάται από το παρελθόν του, ενώ πηγή έμπνευσής του αποτέλεσαν πολλά βιβλία. Οι πρώτες του ταινίες μυθοπλασίας δεν απείχαν τόσο από τη μορφή που είχαν τα ντοκιμαντέρ, όμως η οπτική τους ήταν περισσότερο κινηματογραφική.
Ο Pawlikowski είναι από αυτούς τους δημιουργούς που ενδιαφέρεται περισσότερο να χτίσει χαρακτήρες παρά την ίδια τη πλοκή της εκάστοτε ταινίας του
Συνήθως επιλέγει 2 ή 3 βασικούς χαρακτήρες, ενώ οι υπόλοιποι λειτουργούν σαν συμπληρωματικοί, θέτοντας την συνολική αίσθηση και ίσως την εποχή. Δεν επιθυμεί απλά να δείξει μια ιστορία, αλλά να την εκφράσει με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Γι’ αυτό και αφήνει πολλές φορές ελεύθερους τους ηθοποιούς να αυτοσχεδιάσουν. Να καταλάβουν πλήρως τον χαρακτήρα τους, και μέσα από αυτόν να εξελιχθούν. Όντας αρκετά χαώδης χαρακτήρας, ωστόσο οξύμωρα τελειομανής, ο Pawel Pawlikowski έχει κερδίσει κοινό, κριτικούς αλλά και αρκετά βραβεία (Καλύτερης Σκηνοθεσίας Φεστιβάλ Καννών και Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας). Πέραν αυτών όμως, αυτή η γεμάτη αντιθέσεις προσωπικότητα του είναι τελικά αυτό που τον ξεχωρίζει. Εμείς πάντως ξεχωρίζουμε τα παρακάτω φιλμ του που αξίζουν σίγουρα τη προσοχή σου.
Last Resort (2000)
Σχεδόν προφητική η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του Pawlikowski περιγράφει την ιστορία μιας νεαρής κοπέλας από τη Ρωσία που μετακομίζει από τη Μόσχα στην Αγγλία με τον γιό της και τον αρραβωνιαστικό της. Όταν εκείνος δεν εμφανίζεται ποτέ, εκείνη καταδιώκεται από τη Ρωσία και ζητά πολιτικό άσυλο προσπαθώντας να κερδίσει λίγο χρόνο. Ο τρόπος του Pawlikowski στη προσέγγιση της ιστορίας αυτής είναι τέτοιος που σου δημιουργεί την αίσθηση της απομόνωσης που νιώθει μητέρα και γιος. Δεν έχει ξεχάσει την τεχνική του ντοκιμαντέρ, έτσι η αφήγησή του παρόλο που δεν στόχευε τη καταγραφή της πραγματικότητας, θυμίζει ένα προσεχές μέλλον που τελικά θα συνέβαινε 3-4 χρόνια αργότερα. Το Last Resort είναι μια ταινία για χαμένα όνειρα και σκληρές πραγματικότητες.
My Summer of Love (2004)
Δύο γυναίκες γεμάτες αντιθέσεις, συναντιούνται ένα καλοκαίρι και ανακαλύπτουν πόσα μπορούν να μάθουν η μια από την άλλη, αλλά και πόσα μπορούν να εξερευνήσουν μαζί. Η Μόνα, μια φαινομενικά σκληρή νεαρή κοπέλα που κρύβει καλά την ευφυία και την ευαισθησία της, θα γνωρίσει τη Ταμσίν, κακομαθημένη, κυνική και θα επιδιώξει να αλλάξει την καθημερινότητα της. Στην ιστορία τους εμπλέκεται και ο μεγαλύτερος αδερφός της Μόνα, ο Φιλ και τα πράγματα μεταξύ τους περιπλέκονται. Μια ιστορία εμμονής, εξαπάτησης, παιχνιδιών εξουσίας, και χαρακτήρες που αγωνίζονται για αισθήματα πίστης και αγάπης σε ένα κόσμο που μοιάζουν σχεδόν αόρατα. Εδώ ο Pawlikowski δίνει ξανά ελευθερία στους χαρακτήρες του, καθώς πολλές από τις σκηνές της ταινίας είναι αυτοσχεδιαστικές. Και είναι αυτές οι λεπτομέρειες που οδηγούν μια συνηθισμένη πλοκή σαν αυτή, σε μια σχεδόν τέλεια απόδοση και περιγραφή εφηβικών συναισθημάτων
Ida (2013)
Και ενώ ο Pawlikowski έχει αποφασίσει να μείνει πια μόνιμα στη Πολωνία, μαζί με αυτόν επιστρέφουν και οι ταινίες του στο παρελθόν. Έτσι δημιουργεί την επερχόμενη βραβευμένη με Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης ταινίας του, την Ida. Η Anna είναι μια νεαρή ορφανή μεγαλωμένη από μοναχές, θεωρείται αρχάριος μοναχή που πρόκειται να δώσει τους όρκους της. Πριν από αυτό όμως, πρέπει να δει τη μοναδική εν ζωή συγγενή της, τη Γουάντα όπου της αποκαλύπτει τις πραγματικές τις ρίζες. Μαζί ξεκινούν ένα ταξίδι ανακάλυψης προς την πραγματικότητα που και οι δύο αγνοούσαν.
Μια ταινία που ξεφεύγει από τη νόρμα των ταινιών της δεκαετίας, γυρισμένη σε ασπρόμαυρο φιλμ, έμελλε να καθορίσει το πλέον ξεχωριστό στυλ κινηματογραφίας του Pawlikowski. Πλάνα καρέ-καρέ, συντονισμένα γύρω από το εκάστοτε πρόσωπο που πρέπει να προσέξεις και τόσο προσεγμένα που από μόνα τους αποτελούν μια φωτογραφία. Τι ξεχωρίζεις όμως στην Ida; Σίγουρα την πρωταγωνίστρια, η οποία δυσκόλεψε πολύ τον Pawlikowski μέχρι να τη βρει, διότι η Agata Trzebuchowska δεν είναι επαγγελματίας ηθοποιός.
Cold War (2018)
Μια ιστορία αγάπης, εμπνευσμένη από την πραγματική ιστορία των γονιών του, και ο Pawlikowski μας κάνει να ταξιδεύουμε και πάλι ασπρόμαυρα στο παρελθόν που τόσο του αρέσει. Στα απομεινάρια της μεταπολεμικής Ευρώπης, ένας διευθυντής ορχήστρας ανακαλύπτει μια νεαρή τραγουδίστρια και προσπαθεί να αναδείξει το ταλέντο της. Η πλοκή ακολουθεί την ιστορία τους ανά τα χρόνια, περιγράφει τα αντίθετα background τους, όλα όσα τους συνδέουν και τους κρατάνε μακριά ταυτόχρονα. Με εξαιρετική μουσική επένδυση και χρήση κάμερας, ο Pawlikowski δημιουργεί έντονες συναισθηματικές αναταράξεις τόσο μεταξύ των πρωταγωνιστών αλλά και των θεατών.
Η ταινία είναι φτιαγμένη έτσι ώστε ποτέ να μη καταφέρεις να τους γνωρίσεις ξεχωριστά, αλλά μόνο τον έναν μέσα από τον άλλον ανά τα χρόνια. Δεν μπορούν να είναι μαζί, αλλά δεν μπορούν να είναι και χώρια. Και όταν μια ιστορία είναι τόσο συνεχόμενα κρίσιμη, μόνο με τη ματιά του Pawlikowski δεν μπορείς να σταματήσεις να τη παρατηρείς. Αυτό το αίσθημα νοσταλγίας που δημιουργείται τόσο από το ασπρόμαυρο φιλμ, όσο και από την εποχή της, είναι αυτό που τελικά σε κερδίζει. Εμείς πάντως, γνωστοί νοσταλγοί τέτοιων παλιών εποχών, θα δούμε το ξανά το Cold War και θα πιούμε ένα ποτήρι κόκκινο κρασί στην υγειά του Pawel Pawlikowski.
