«Ο Άλκης γεννιέται αγόρι, γίνεται άντρας και του αρέσουν οι άντρες. Όπως του αρέσουν τα φορέματα και τα κόκκινα κραγιόν». Έτσι αποφασίζει να μας συστήσει η Μαριάνθη Τεντζεράκη τον ήρωα του δεύτερου βιβλίου της, με τίτλο Ο Σακάτης. Ο Άλκης είναι ο επονομαζόμενος «σακάτης», ένας άνθρωπος που μεγαλώνει αντιμέτωπος με τη βία σε όλες τις μορφές της, αλλά παρ’όλα αυτά εξακολουθεί να πιστεύει στην καλοσύνη των ανθρώπων.
Η Μαριάνθη, αφιέρωσε την ιστορία του Σακάτη στη Δήμητρα της Λέσβου, που χάθηκε τόσο άδικα, με την ελπίδα πως μέσα από αυτό το παραμύθι θα βρούμε όλ@ λίγο περισσότερο φως γύρω και μέσα μας.
-Μαριάνθη, πώς αποφάσισες να αφηγηθείς μία ιστορία με αφορμή τη ζωή της Δήμητρας της Λέσβου;
Είχα παρακολουθήσει την ιστορία της Δήμητρας, κυρίως από αυτό το ντοκιμαντέρ που υπάρχει στο Youtube, και μου είχε αρέσει πολύ σαν άνθρωπος, το πόσο γλυκιά και δοτική ήταν. Έπειτα, ήρθε ο θάνατος της με τόσο άγριο τρόπο που με πείραξε πάρα πολύ και σκέφτηκα πως δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει μία πολιτεία, η οποία να μεριμνά γι’αυτούς τους ανθρώπους.
Όταν ξεκίνησα να γράφω αυτήν την ιστορία, θυμήθηκα πολλά άσχημα που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια, όπως και η δολοφονία του Ζακ. Και τότε αναρώτηθηκα μα, πώς γίνεται; Ήξερα, όμως, ήδη την απάντηση. Ήξερα ότι οι κοινωνίες δεν θα καταφέρουν ποτέ να είναι πραγματικά ανοιχτές και πραγματικά συμπεριληπτικές.
Από εκεί και πέρα, ήταν σίγουρα ένας τρόπος να εκφράσω μία δική μου ανησυχία, κάτι που σαν Μαριάνθη πιστεύω πως απασχολεί και ταυτόχρονα ενοχλεί πολλά άτομα της εποχής μας. Ωστόσο παραμένω απογοητευμένη, γιατί καμιά φορά σκέφτομαι ρομαντικά και λέω θα γράψω ένα βιβλίο και θα προβληματίσω, θα συγκινήσω, αλλά στην πραγματικότητα, είναι πολλοί οι άνθρωποι που παραμένουν αμετακίνητοι.
Ήθελα, όμως, να μιλήσω και σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας που δεν έχουν επαφή με queer άτομα και να τους πω κοίτα λίγο τι μπορεί να έχει περάσει ο άλλος, μη σε νοιάζουν τόσο τα βαμμένα νύχια και τα φορέματα και γίνε λίγο πιο ανεκτικός. Αλλά, ακόμη κι έτσι, δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι αυτό.
-Και το όνομα του ήρωα σου, ο Άλκης, παραπέμπει σε ένα ακόμη περιστατικό βίας της Ελλάδας του 2022.
Σκέψου ότι είχα ξεκινήσει να γράφω την ιστορία του ήρωα και είχα επιλέξει το όνομά του πολύ πριν συμβούν όλα αυτά. Αργότερα, όμως, όταν συνέβη η δολοφονία του Αλκή, όλα κάπως κούμπωσαν. Δεν είναι τρομακτικό που ξαφνικά έχουμε τόσες αναφορές από περιστατικά βίας στο πρόσωπο ενός μόνο ήρωα;
-Μου άρεσε πολύ που είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα και τους ανθρώπους γύρω από τον Άλκη.
Ακριβώς επειδή πιστεύω πως η ζωή της Δήμητρας ήταν μία δύσκολη ζωή, ήθελα να ανακλάται αυτό στο πώς την αντιμετώπισαν οι άνθρωποι γύρω της. Επομένως, θεώρησα ότι πέρα από τον Άλκη, την ίδια προσοχή έπρεπε να έχει και η μητέρα του και οι σύντροφοι που είχε στη διάρκεια της ζωής του. Ήθελα να δείξω ότι πολύ συχνά οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πιο περίπλοκες απ’όσο φαίνονται. Για παράδειγμα, όσον αφορά τους συντρόφους, όταν κι εσύ έχεις περάσει δύσκολα, καμιά φορά προσελκύεις ανθρώπους που αντίστοιχα έχουν περάσει δύσκολα κι έχουν τραύματα να επουλώσουν. Από την άλλη, και μία μητέρα δεν αγαπάει πάντοτε άνευ όρων το παιδί της.
-Γι’αυτό και ο Άλκης αποφεύγει να την αποκαλέσει “μαμά”; Παρατήρησα ότι για εκείνον είναι πάντοτε η Νεφέλη του, το Νεφελάκι του, αλλά όχι η μαμά.
Η αλήθεια είναι πως δεν το είχα προσέξει αυτό μέχρι τώρα. Ίσως γιατί πίστευα, καθώς έγραφα, ότι πάντα υπήρχε ένα τοίχος ανάμεσά τους. Φυσικά αγαπιόντουσαν με έναν δικό τους ιδιαίτερο τρόπο και η μητέρα του όντως τον στήριξε. Ωστόσο, πάντα υπήρχε ένα κενό για όλα αυτά που πέρασε ο Άλκης στο σχολείο και στη μετέπειτα ζωή του. Ίσως πάλι να αισθανόταν ότι η μητέρα του δεν είναι 100% δοσμένη σε αυτόν, λόγω της ταυτότητάς του.
-Το να αφηγηθείς την ιστορία ενός queer ατόμου, χωρίς εσύ να είσαι queer, τι δυσκολίες ενέχει;
Η αλήθεια είναι ότι είχα πολύ άγχος με αυτό το κομμάτι. Το συζήτησα με κάποια άτομα, αλλά και πάλι φοβόμουν ότι μπορεί να το διαβάσει κάποιος και να πει καλά, εσύ τώρα ως τι μιλάς;. Ακόμη κι αυτό βέβαια είναι πάντοτε μία καλή αφορμή για γόνιμη συζήτηση, το κατά πόσο δηλαδή μπορείς να μιλάς για κάτι που δεν είσαι.
Από την άλλη πιστεύω ότι, εφόσον υπάρχει αυτή η ανησυχία μέσα μου, ίσως ήθελα να εκμεταλλευτώ το ότι έχω μία φωνή, που δυστυχώς τα queer άτομα συχνά δεν έχουν. Γιατί, λοιπόν, να μη βοηθήσω κι εγώ; Έτσι, θέλησα να αφηγηθώ μία ιστορία, προσπαθώντας φυσικά να δείξω σεβασμό και να μην προσβάλω κάποιο άτομο.
-Τις σκηνές βίας πώς τις διαχειρίστηκες;
Δεν μου ήταν εύκολο, γι’αυτό κι απέφυγα να βάλω πολλές λεπτομέρειες. Ταυτόχρονα, όμως, είχα πεισμώσει πάρα πολύ και ήθελα να γίνει κάτι ακραίο, κάτι που να σοκάρει. Με αυτόν τον τρόπο ήθελα “να την πω” και στο άτομο που δεν είναι τόσο ανεκτικό, σε εκείνον που θα πει εντάξει, κι αυτός γιατί φορούσε φόρεμα; ή εντάξει, κι αυτός τι γύρευε εκεί το βράδυ;
-Αυτά, όμως, τα μαθαίνουμε από σένα ως αφηγήτρια. Ο Άλκης στη δική του αφήγηση αποφεύγει να μιλήσει για τη βία που δέχεται και εστιάζει στα ευχάριστα γύρω του.
Σε αυτό νομίζω επηρεάστηκα από την ιστορία της Δήμητρας, η οποία έμεινε και φρόντισε τους γονείς της, ενώ εκείνοι δεν της φέρθηκαν με τον καλύτερο τρόπο. Η Δήμητρα, όμως, δεν είχε κακία μέσα της, δεν ευχήθηκε ποτέ σε κανέναν να πάθει κακό. Τι μεγαλείο ψυχής!
-Υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος λόγος που επέλεξες τη Θεσσαλονίκη ως το μέρος όπου διαδραματίζεται η ιστορία του Άλκη;
Η αλήθεια είναι ότι όταν ξεκίνησα να γράφω, είχα τοποθετήσει την ιστορία σε νησί. Αισθάνθηκα, όμως, ότι έτσι δεν θα την απέδιδα καλά και “επέστρεψα” στη Θεσσαλονίκη, που την ξέρω πολύ καλύτερα. Ταυτόχρονα, την επέλεξα, γιατί είναι μεν μία μεγαλούπολη, οπότε έχεις τη δυνατότητα να χαθείς στο πλήθος και να συναντήσεις πιο ανοιχτά άτομα. Από την άλλη, όμως, υπάρχει και μια μερίδα ανθρώπων και παιδιών που εξακολουθούν να περνούν πάρα πολύ δύσκολα και νιώθουν ανασφάλεια, όπως συμβαίνει και με εμάς τις γυναίκες.
-Τι σε οδήγησε στο να ονομάσεις τον Σακάτη, «ένα παραμύθι για μεγάλους»;
Ίσως έτσι να είναι λίγο πιο προσιτό στο μυαλό κάποιων. Ήθελα να ειρωνευτώ αυτή την αντίληψη του κόσμου πως αυτά συμβαίνουν μόνο στα παραμύθια, πολύ μακριά από εμάς. Μπορεί να τα ακούν στις ειδήσεις, αλλά ακόμη και τότε να μην συνειδητοποιούν πόσο κοντά τους συμβαίνουν τέτοια περιστατικά. Μπορεί το παιδί σου, το ανίψι σου, ο μαθητής σου να περνά κάτι αντίστοιχο και να αρνείσαι να το δεις, επιμένοντας να φοράς τις παρωπίδες σου.
-Τι θα ήθελες να κρατήσει κάποιος διαβάζοντας αυτή την ιστορία;
Το ελάχιστο που θα ήθελα να κρατήσει κάποιος από την ιστορία του Άλκη, είναι πως δεν πρέπει ποτέ να γίνει βίαιος, είτε λεκτικά, είτε σωματικά, εις βάρος κάποιου άλλου ατόμου. Να μην προσπαθήσει να αισθανθεί καλύτερα για τον εαυτό του θέτοντας τον σε σύγκριση με κάτι που δεν του μοιάζει. Από εκεί και πέρα, θέλω οι άνθρωποι να θυμούνται πως δεν αρκεί να στηρίζουμε τους φίλους μας κάθε Ιούνιο, ή να στηρίζουμε μόνο εκείνους που δεν είναι προκλητικοί, αλλά να τους αγαπάμε άνευ όρων. Ακόμη κι εγώ, όμως, δεν έχω φτάσει σε αυτό το σημείο 100%. Μπορεί να μιλάμε για κάτι προφανές, ωστόσο αυτό παραμένει ζητούμενο.
-Μαριάνθη, που είναι ο Άλκης τώρα;
Ο Άλκης δεν θα μπορούσε να έχει πεθάνει στις σελίδες του βιβλίου. Δεν θα ήθελα να τον έχει παρασύρει ένα αμάξι. Θα ήθελα να πιστεύω ότι όλο αυτό που ήταν μετουσιώθηκε στον κόσμο γύρω μας σε ένα λουλούδι, σε μια φωνή, στο νερό που τρέχει. Ήθελα κάτι πιο ποιητικό και κάτι πιο αισιόδοξο. Ίσως σαν μία υπενθύμιση, να μην τους ξεχάσουμε αυτούς τους ανθρώπους.
