Σε λίγες ημέρες αναμένεται να κάνει την πρεμιέρα της η παράσταση Τα Δέντρα Ανθίζουν Ακόμα του δημιουργού Γιώργου Κατσή. Εμείς μιλήσαμε μαζί του για όσα πραγματεύεται η παράσταση, αλλά και για όσα αφορούν τη δημιουργική διαδικασία πίσω από κάθε τέτοιο εγχείρημα.
Η παράσταση βασίζεται σε ένα δικό σου κείμενο και αναρωτιέμαι: είναι κάτι που έχεις γράψει εδώ και καιρό και άφησες στην άκρη για λίγο ή κάτι που βγήκε από μέσα σου και θέλησες να το μεταφέρει άμεσα στη σκηνή;
Μερικά αποσπάσματα έχουν γραφτεί στην πρώτη καραντίνα. Με πρόφαση ότι με τον θίασο θέλαμε να κάνουμε μια παράσταση, αποφάσισα ότι ήθελα να γράψω ένα ολοκληρωμένο κείμενο. Έτσι, ένα μεγάλο μέρος του γράφτηκε δύο μήνες πριν τις πρόβες και μέχρι να ξεκινήσουμε έκανα διορθώσεις. Είναι ένα κολάζ που αποτελείται από δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους στη ζωή μου (μια φριχτή και μία πολύ καλύτερη) κι έχει φτιαχτεί για να το παίξουν οι συγκεκριμένοι άνθρωποι.
Το να βάλεις όλες αυτές τις σκέψεις στο χαρτί για έναν άνθρωπο που θέλει να δώσει τέλος στη ζωή του είναι μία επίπονη διαδικασία ή λυτρωτική;
Το κείμενο αφοσιώνει ελάχιστο χρόνο στην φαντασίωση του ήρωα γύρω από την αυτοκτονία. Είναι ένα κείμενο πλημμυρισμένο από απορίες και σκέψεις γύρω από την τέχνη, τον Θεό, το παρελθόν, τους γονείς, τον δικό τους θάνατο, τα δέντρα, τα παιδικά χρόνια…Ούτε ποτέ έχει θέληση για να πάρει τη ζωή του σε όλη αυτή τη διαδρομή. Είναι μια ρωγμή στον ευαίσθητο ψυχισμό του, στην οποία φευγαλέα βρίσκει διέξοδο στη σκέψη του. Νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι έχουν βιώσει αυτή τη ρωγμή και βρήκαν διέξοδο σε κάποια παρόμοια φαντασίωση, αλλά δεν σημαίνει ότι ήθελαν να πεθάνουν, ούτε ότι το επιχείρησαν ή το σκέφτηκαν σοβαρά ως πράξη.
Στην ακραία βιομηχανία της τοξικής θετικότητας και αυτοβελτίωσης που διανύει η εποχή μας είναι σημαντικό να αποδεχόμαστε ότι οι άνθρωποι απορούν και σκέφτονται γύρω από τον Θάνατο, τη θλίψη, την παραίτηση. Είναι λυτρωτικό να αντιστέκεσαι στην τερατώδη μανία των «χαρούμενων» και να εκφράζεις την απογοήτευση σου που η ζωή, όσο σύντομη κι αν είναι, όσα ωραία μπορεί να προσφέρει, είναι παράλληλα κι ανυπόφορη. Δεν είναι μόνο λυτρωτικό, είναι απαραίτητο για την διαμόρφωσή σου.
Όλα αυτά τα «δέντρα» που γίνονται αφηγητές της ιστορίας σου, τελικά πόσο καλά ξέρουν αυτόν τον «άνθρωπο της Αθήνας»;
Δεν μπορώ να περιγράψω ποσοτικά τίποτα, είναι έννοιες χρηματιστηρίου αυτές. «Πόσο» καλά ξέρεις κάποιον, «πόσο» τον θες, «πόσο» σε πλήγωσε. Μου φαινόταν πάντα ακατανόητη αυτή η μονάδα μέτρησης σε σχέση με τον άνθρωπο. Ποτέ δεν μαθαίνεις κάποιον. Δεν μπορούν να τον ξέρουν γιατί δεν υπάρχει. Είναι διήγημα.
Ο θάνατος, η ζωή, ο θεός (η ανυπαρξία του ή το ψέμα της ύπαρξης του), οι γονείς, η αρρώστια, η παραίτηση, όλα όσα εμπεριέχει μέσα, αυτά τα ξέρουν όλοι οι άνθρωποι και όλα τα έργα που γράφονται απ’την αρχή ως τώρα με αυτά διαπραγματεύονται.
Τι έφερε το κάθε «δέντρο» σου στη διαμόρφωση αυτής της παράστασης; Πώς δουλεύεις μαζί με τους συνεργάτες σου;
Επειδή από παράσταση σε παράσταση οι άνθρωποι διαφέρουν, είναι εντελώς άλλος ο τρόπος εργασίας κάθε φορά και έτσι οφείλει να είναι. Κουβαλάω μερικούς κοινούς παρονομαστές (τη μορφή στον λόγο, την απορία – δηλαδή να μην έχεις βεβαιότητες για το πώς γίνεται οτιδήποτε – τον αυτοσχεδιασμό, την ενθάρρυνση του συνόλου να χειραφετηθεί ως οντότητα από το έργο ή τον σκηνοθέτη), αλλά δεν μου αρέσει να υπάρχει πεπατημένη – κάποια μέθοδος δηλαδή. Ένα σύνολο ανθρώπων που εργάζεται επ’αόριστον πάνω στη βεβαιότητα ενός και μόνο τρόπου μου μοιάζει με θρησκευτική αίρεση.
Ο τίτλος της παράστασης είναι μία σπουδαία υπενθύμιση για τη φύση του ανθρώπου που διαρκώς ψάχνει από κάπου να πιαστεί για να μην οδηγηθεί στη ματαιότητα. Λειτουργεί και για σένα έτσι;
Όχι απαραίτητα. Δεν φοβάμαι τη ματαιότητα. Δεν φοβάμαι κανένα αρνητικό μου συναίσθημα. Η επιθυμία να «πιαστείς από κάπου» είναι χριστιανικό κατάλοιπο και το υποτιμώ κατάφορα. Δεν θέλω να πιαστώ από κάπου. Ας πέσω κι ας αισθανθώ και ματαιότητα, στην Ελλάδα ζω. Τι θα έπρεπε να αισθάνομαι δηλαδή; Πληρότητα; Χαρά; Ό,τι αισθάνεσαι είναι προέκταση του περιβάλλοντος που κατοικείς. Εννοώ από τη κοινωνία έως τη κυβέρνηση ή την διαπραγμάτευση του πολιτεύματος, όλα αυτά είναι στοιχεία που αποτελούν αυτό που λέω «περιβάλλον». Αν δεν προασπίζεις το δικαίωμα σου να μη ζεις μια μάταιη ζωή, τότε η μάταιη ζωή – η ματαιότητα – σου αξίζει.
Κι εμένα, θεωρώ πως ό,τι αισθάνομαι, μου αξίζει.
Τι άλλαξε μέσα σε αυτά τα 5 χρόνια που μεσολάβησαν από την τελευταία σκηνοθετική σου δουλειά; Έπιασες τον εαυτό σου να σκέφτεται διαφορετικά στη διάρκεια προετοιμασίας αυτής της παράστασης;
Δεν θυμάμαι να σκέφτομαι κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό, όχι. Τα τελευταία 5 χρόνια είναι πολλά και δεν νομίζω ότι θα τα χώραγα σε μερικές σειρές, ούτε θα ήθελα.
Με τι συναισθήματα και σκέψεις σε βρίσκει αυτή η εποχή που όντως τα δέντρα ανθίζουν ακόμα, για άλλη μία φορά;
Σκέφτομαι ότι έχω ξοδέψει πάρα πολύ χρόνο χωρίς να δημιουργώ, όχι όσο θα ήθελα να δημιουργώ τουλάχιστον. Και θα ήθελα να το αλλάξω αυτό. Είναι το μόνο που με κρατά διαυγή. Η δημιουργία.
