Η κοσμοπολίτικη αύρα της Αθήνας, η άγρια ομορφιά των νησιών του Αιγαίου, ο καυτός ήλιος του Αυγούστου από άκρη σε άκρη της Ελλάδας, ασκούσαν ανέκαθεν μια γοητεία στους ανθρώπους. Πολύ περισσότερο στους ανθρώπους που δημιουργούν κόσμους μέσα από εικόνες και λέξεις πάνω σε χαρτί. Δεν είναι λίγοι οι συγγραφείς που εμπνεύστηκαν από την Ελλάδα, αρχαία και σύγχρονη. Μερικοί από αυτούς όμως δεν την έκαναν απλώς σκηνικό για τα έργα τους, αλλά και για τη ζωή τους. Αξίζει να γνωρίσουμε τους σπουδαίους λογοτέχνες που έζησαν λίγο ή πολύ στην Ελλάδα και την αποτύπωσαν στα έργα τους.
1. Patrick Leigh Fermor
Ο Βρετανός συγγραφέας, που για τη συνεισφορά του στο χώρο των Γραμμάτων τιμήθηκε με τον τίτλο του Ιππότη, ξεκίνησε την οδοιπορική του περιπέτεια σε ηλικία 18 ετών. Διέσχισε την Ευρώπη με τα πόδια φτάνοντας μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Από εκεί το πέρασμά του στην Ελλάδα έμελλε να τον σημαδεύσει σε προσωπικό και καλλιτεχνικό επίπεδο. Οι δεσμοί του με την Ελλάδα εντάθηκαν με τη συμμετοχή του στην Αντίσταση στην Κρήτη. Τη δεκαετία του ‘50 παραδίδει στο λογοτεχνικό κοινό το βιβλίο Μάνη – Ταξίδια στην Πελοπόννησο και μερικά χρόνια αργότερα τη Ρούμελη. Σύντροφος στη ζωή και στις περιηγήσεις του στέκεται η φωτογράφος Joan Leigh Fermor. Έργα της συναντάμε στα παραπάνω βιβλία και φιλοξενούνται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Σκωτίας. Οι δυο τους επέλεξαν την Καρδαμύλη της Μεσσηνιακής Μάνης για να χτίσουν το σπίτι που τους φιλοξένησε μέχρι το τέλος. Το αρχιτεκτονικό αυτό κόσμημα είναι πλέον -κατόπιν δικής τους επιθυμίας- μέρος του Μουσείου Μπενάκη.
2. Don Schofield
Ο Don Schofield μέσα από τα ποιήματά του μεταφέρει τους αναγνώστες του στους αθηναϊκούς δρόμους που διασχίζει κάθε μέρα. Από το Εθνικό Μουσείο μέχρι απλές καθημερινές σκηνές σε καφενεία και ταβέρνες, βλέπουμε την Ελλάδα μέσα από τα μάτια του. Μοιράζεται την εμπειρία της διδασκαλίας γράφοντας χαρακτηριστικά «teach Gatsby to a class of Yannakis and Marias» στο έργο του Teaching High School in Greece. Εκφράζει το ενδιαφέρον του για τη μυθολογία και την αρχαία φιλοσοφία. Το «Poets and Writers» της Νέας Υόρκης φιλοξένησε το εξασέλιδο αφιέρωμά του στους Αμερικανούς συγγραφείς που επέλεξαν την Ελλάδα για πατρίδα τους.
3. Gustave Flaubert
«Ήλιος, ελευθερία, πλατύς ορίζοντας, μυρωδιά από φύκια». Αυτή είναι η Ελλάδα μέσα από τα μάτια του Flaubert, όπως τη μοιράζεται στο Ταξίδι στην Ελλάδα. Το 1850 ο Γάλλος μυθιστοριογράφος επισκέπτεται τη χώρα για 7 εβδομάδες. Το διάστημα αυτό περιπλανιέται από την Αθήνα και τους Δελφούς, μέχρι τη Σπάρτη και την Ολυμπία. Στα έργα του, Το Ταξίδι στη Ρόδο και τα Γράμματα του Φλωμπέρ απ’την Ελλάδα 1850-51 μεταφέρει στους αναγνώστες τις εντυπώσεις του από τον τόπο που γνώριζε μέχρι πρότινος μόνο μέσα από τους αρχαίους συγγραφείς. Η ταξιδιωτική του περιπέτεια στην Ελλάδα, την Αίγυπτο και τη Συρία φαίνεται να επέδρασε στη λογοτεχνική του περιέργεια και φαντασία. Με την επιστροφή του στην πατρίδα του, ξεκινά να συγγράφει το έργο κλασικής λογοτεχνίας για το οποίο έμεινε γνωστός, τη Madame Bovary.
4. Lawrence Durrell
Δε θα είχε αξία μία τέτοια λίστα αν δεν περιελάμβανε τον διάσημο συγγραφέα του Αλεξανδρινού Κουαρτέτου, Lawrence Durrell. Σε ηλικία μόλις 23 χρονών εγκαταλείπει την Αγγλία για να εγκατασταθεί με την οικογένειά του στην Κέρκυρα. Εκεί θα γράψει το πρώτο του σημαντικό έργο και θα φιλοξενήσει τον Henry Miller, που τόσο θαύμαζε. Η Σπηλιά του Πρόσπερου είναι ο φόρος τιμής στο νησί που τον αγκάλιασε επί χρόνια. Ο μικρότερος αδερφός του Lawrence, Gerald εξελίσσεται σε φυσιοδίφη και συγγραφέα. Στο έργο του μάλιστα Η Τριλογία της Κέρκυρας βασίστηκε η εξαιρετικής παραγωγής τηλεοπτική σειρά The Durrells. Ένα από τα σπίτια που διέμεινε η οικογένεια, το Λευκό Σπίτι στο Καλάμι, προσφέρεται πλέον για διαμονή.
5. Henry Miller
Ο Lawrence Durrell στάθηκε η αφορμή για έναν ακόμα σπουδαίο συγγραφέα να επισκεφτεί την Ελλάδα και να εμπνευστεί από αυτήν. Ο λόγος για τον Henry Miller, στον οποίο χρωστάμε τον Τροπικό του Καρκίνου και τον Τροπικό του Αιγόκερω. Πέρασε χρόνο στην Κέρκυρα και την Αθήνα, τα νησιά του Αργοσαρωνικού και τις Μυκήνες. Ανάμεσα στα ταξίδια του συναναστρέφεται και αναπτύσσει φιλικούς δεσμούς με τους διανοούμενους της εποχής. Για τον Κατσίμπαλη θα εφεύρει τον τίτλο Ο Κολοσσός του Αμαρουσίου, ένα βιβλίο για τα τοπία και τους ανθρώπους της Ελλάδας. «Το φως της Ελλάδας άνοιξε τα μάτια μου, διαπέρασε τους πόρους μου, επέκτεινε όλη μου την ύπαρξη» περιγράφει ο Miller επί λέξη την εμπειρία του κάτω από τον ελληνικό ουρανό.
6. Edmund Keeley
Ο πολυβραβευμένος μεταφραστής των Ελλήνων ποιητών έχει κι αυτός μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλαδά. Περνά μέρος των παιδικών του χρόνων στη Θεσσαλονίκη, όπου ο πατέρας του διατελεί Αμερικανός πρόξενος. Η καρίερα του σημαδεύεται από τον ελληνικό πολιτισμό, καθώς διδάσκει νεοελληνική λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο Princeton. Εκλέγεται δύο φορές πρόεδρος της Ένωσης Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών. Μεταφράζει Καβάφη, Ελύτη, Σεφέρη, Ρίτσο και άλλους σπουδαίους ποιητές. Η Ελλάδα γίνεται πολλές φορές το σκηνικό για τις ιστορίες του.
Η λίστα θα μπορούσε να συνεχίζεται για ώρα. Θα πάρουμε όμως το παράδειγμα των συγγραφέων μας. Θα αφήσουμε για λίγο τις λέξεις για να βιώσουμε την ομορφιά του ελληνικού καλοκαιριού.
