Μπαίνοντας στο σινεμά για το Jojo Rabbit δεν ήξερα τι να περιμένω. Γνωρίζω τον σκηνοθέτη από τα εξαιρετικά What We Do In The Shadows (2014) και Hunt for the Wilderpeople (2016) τα οποία έχουν έναν ιδιαίτερο και πρωτοποριακό χιουμοριστικό αέρα. Μετά τη δουλεία του και στο Thor: Ragnarok (2017) σκεφτόμουν οτι ο Waititi θα μπορούσε να είναι ο επόμενος Edgar Wright στο χώρο της κωμωδίας. Επομένως, στην καινούργια του ταινία περίμενα να δω για άλλη μια φορά όλη την κωμική του μαεστρία να ξεδιπλώνεται. Ωστόσο το Jojo Rabbit προτάθηκε για 6 διαφορετικά όσκαρ, οπότε μάλλον θα ήταν κάτι παραπάνω απο μια απλή κωμωδία. Και ναι, ήταν πολλά παραπάνω.
Πλοκή
Ο Johannes Betzler (Roman Griffin Davis) είναι ένα δεκάχρονο αγόρι που ζει με τη μητέρα του (Scarlett Johansson) στη Γερμανία του 1944. Όπως και ο μοναδικός του φίλος Yorki (Archie Yates), είναι παθιασμένος με το ναζιστικό κίνημα σε βαθμό που έχει τον ίδιο τον Αδόλφο για φανταστικό του φίλο (τον οποίο ερμηνεύει ο ίδιος ο Waititi). Οι δυό τους γράφονται σε μια ναζιστική κατασκήνωση νέων με αρχηγό τον Captain Klenzendorf (Sam Rockwell) και βοηθούς τον υπερκολλημένο και πιστό Freddy Finkel (Alfie Allen) και την ακραία Fräulein Rahm (Rebel Wilson). Εκεί, ο Johannes / Jojo αρχίζει και συνειδητοποιεί πως δε διαθέτει ο,τι χρειάζεται για να γίνει στρατιώτης και γίνεται περίγελος απο τους άλλους κατασκηνωτές. Μετά απο έναν σοβαρό τραυματισμό απο χειροβομβίδα, ο Jojo αναγκάζεται να μείνει στο σπίτι τραυματισμένος και παραμορφωμένος. Ανίκανος πλέον να ενταχθεί σαν στρατιώτης, πόσο μάλλον στην ονειρική του θέση στο πλευρό του Αδόλφου.
Μετά απο όλες τις αβάσιμες προκαταλήψεις του για τους Εβραίους και τη βαθιά του εξίσου ανεξερεύνητη αφοσίωση για τον Χίτλερ, ο Jojo θα γνωρίσει μια Εβραία. Μέσα στη σύγχυσή του, θα πρέπει είτε να κρατήσει την προηγούμενη στάση του είτε να την αναθεωρήσει. Σταδιακά, γνωρίζει καλύτερα το άτομο πίσω απο την ταμπέλα “Εβραίος” και συνειδητοποιεί την επίπτωση που αυτή θα έχει στην οικογένεια του.
Ερμηνείες
Από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω. Η Scarlett Johanson δικαίως αξίζει ένα όσκαρ ερμηνείας φέτος. Τόσο για τις δουλειά της στο Jojo Rabbit, όσο και στο Marriage Story. Πολύ όμορφη ερμηνεία γεμάτη στοργή, ευαισθησία και δυναμικότητα. O Waititi ως Hitler είναι απλά ένα σόου απο μόνος του, ενώ το τρίο Sam Rockwell, Alfie Allen και Rebel Wilson συνοδεύουν εξίσου ισχυρά στο κωμικό κλίμα της ταινίας. Αξιοσημείωτη όμως είναι η ερμηνεία του μικρού Roman Davis. Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε παιδιά στις ταινίες να παίζουν καλά – ίσως και καλύτερα – απο τους ενήλικες. Η υποκριτική ικανότητα όμως αυτού του 12χρονου παιδιού με άφησε άναυδο. Αξίζει να αναφερθεί και ο σχεδόν συνομήλικος Archie Yates. Εκείνος κλέβει την παράσταση σε κάθε σκηνή που εμφανίζεται προκαλώντας άφθονο γέλιο.
Σκηνοθεσία
Συνήθως όταν πρόκειται για ταινία που αναφέρεται στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, περιμένουμε να δούμε άτονα, μουντά χρώματα, κλειστοφοβικά πλάνα, κοντινές λήψεις στα θλιμμένα πρόσωπα των πρωταγωνιστών και γενικότερα σκοτεινή- δραματική απεικόνιση της κατάστασης. Αυτή δεν είναι βέβαια η περίπτωση με τη συγκεκριμένη ταινία. Τα πλάνα είναι πιο καλλιτεχνικά και αρκετά στιλιζαρισμένα. Έχουμε ενδιαφέρουσες γωνίες και συμμετρικά κάδρα που πολλές φορές θα μπορούσαν να αποτελούν κομμάτια κάποιας έκθεσης φωτογραφίας. Άλλοτε με μίνιμαλ στοιχεία και άλλοτε με έξυπνο κωμικό edit, το αποτέλεσμα είναι τόσο ενδιαφέρον όσο είναι και οπτικά απολαυστικό.
Ατμόσφαιρα
Αντίστοιχα προσεγμένες είναι και οι χρωματικές παλέτες που χρησιμοποιούνται απο σκηνή σε σκηνή. Μη διατηρώντας κάποιο μοτίβο μεταξύ τους (βλέπε Wes Anderson) κάθε μια αποτελείται απο τη δική της συλλογή ζωντανών και έντονων χρωμάτων ταιριάζουν απόλυτα σε αυτόν τον πιο ανάλαφρο χαρακτήρα της ταινίας. Και αυτή η συνοχή χρωμάτων επιτυγχάνεται τόσο με τις σκηνικές λεπτομέρειες και τις αποχρώσεις τους όσο και με τις ενδυμασίες των ηθοποιών. Γι’αυτό και προτείνεται για Όσκαρ στις αντίστοιχες κατηγορίες.
Η τέχνη του Waititi
Αυτό που καταφέρνει να κάνει ο Waititi τοσο αριστουργηματικά σε αυτήν την ταινία είναι να ισορροπεί στη λεπτή γραμμή μεταξύ κωμωδίας και ασέβειας. Θεωρητικά ναι, όλα επιτρέπονται στην κωμωδία αλλά εδώ μιλάμε για αναπαράσταση μιας πολύ σκοτεινής περιόδου της ανθρώπινης ιστορίας. Μιας περιόδου μεγάλης δυστυχίας, αδικίας και πόνου με εκατομμύρια θύματα. Έτσι, το να αντλείς κωμικά στοιχεία απο μια τέτοια μαύρη σελίδα της ιστορίας χωρίς να προσβάλλεις ή να δείχνεις ασέβεια είναι αρκετά δύσκολο απο μόνο του.
Τα πιο κωμικά σημεία της ταινίας ίσως ήταν αυτά που έδειχναν τα μέγιστα της παραφροσύνης της ναζιστικής Γερμανίας. Στα μέλη της Γκεστάπο αποδίδεται μια γελοία υπόσταση και παρουσιάζονται σαν χαρακτήρες απο κάποιο παιδικό καρτούν. Οι υπεύθυνοι μιας ναζιστικής κατασκήνωσης και τα όσα πρεσβεύουν αποτυπώνονται με όλον τους τον παραλογισμό και την ηλιθιότητα. Οι θεωρίες τους για την καταγωγή και τη φύση των Εβραίων υποβαθμίζονται στο επίπεδο της φαντασίας ενός δεκάχρονου. Εδώ ο ίδιος ο Φύρερ απεικονίζεται σαν το φανταστικό φίλο ενός παιδιού. Με αυτόν τον τρόπο ταυτίζονται οι ιδέες και τα ιδανικά του με την παιδική αφέλεια και αντίληψη.
Μήνυμα
Πέραν ολης της σάτιρας και της κωμωδίας, το κύριο μήνυμα που περνάει η ταινία είναι έντονα αντιφασιστικό και ελπιδοφόρο. Δίνεται μια αίσθηση αστάθειας και αδυναμίας στην εξουσία που βασίζεται σε τέτοια ιδανικά. Γίνεται φανερό γιατί ένα σύστημα που στηρίζεται σε τόσο υπανάπτυκτες ιδέες δεν μπορεί να επικρατήσει της ανθρώπινης εμπάθειας και λογικής. Και κυρίως, οτι η αγάπη πάντα θα νικάει το μίσος. Spoiler: πολύ ελπιδοφόρα είναι η στιγμή που η μητέρα του Jojo λέει στην Εβραία που φυγάδευε πως όσο ζεί ακόμα και ένας Εβραίος, οι Γερμανοί δεν θα νικήσουν ποτέ.
Βαριόμουν να διαβάσω τα παραπάνω, να πάω να τη δω;
Νομίζω πως αν οι 6 προτάσεις για Όσκαρ (συμπεριλαμβανομένης και αυτής καλύτερης ταινίας) δεν σας έπεισαν, δεν μπορώ να κάνω κάτι παραπάνω. Αλλά ναι, το Jojo Rabbit αξίζει οπωσδήποτε μια θέαση καθώς είναι ένα ευχάριστο πρωτοποριακό αριστούργημα που δύσκολα θα απογοητεύσει.
