Στην εποχή των πλοηγών και των ψηφιακών χαρτών η αναζήτηση της Ιθάκης παραμένει μια πρόκληση. Ίσως η πιο ασφαλής οδός είναι να βαφτίσουμε κάθε μικρό ή μεγάλο βήμα προόδου ως μια Ιθάκη. Μόνο τότε θα ξέρουμε με σιγουριά πως βαδίζουμε στο σωστό δρόμο. Για την Ithaca Laundry, την πρώτη πανευρωπαϊκά κινητή μονάδα πλυντηρίου ρούχων για αστέγους, κάθε στιγμή προσφοράς τη φέρνει πιο κοντά στον δικό της προορισμό. Η Υπεύθυνη Επικοινωνίας του οργανισμού, Νίκη Γούλα, μάς συστήνει την Ithaca και τη ζωή μέσα και έξω από το λευκό βαν με το γαλάζιο λογότυπο.
Σε ποια ανάγκη ήρθε ως απάντηση το πρώτο κινητό κοινωνικό πλυντήριο της χώρας;
Η ιδέα της Ithaca προήλθε από τρεις φοιτητές με κύριο ιδρυτή τον Θάνο Σπηλιόπουλο, μαζί με τον Φάνη Τσόνα και την Ανδήλη Ραχούτη. Βλέποντας μία αντίστοιχη δράση στην Αυστραλία και αναλογιζόμενοι τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες στη χώρα μας, έφεραν την «Ιθάκη» στην Αθήνα. Το 2016 ξεκίνησε να λειτουργεί πιλοτικά το πρόγραμμα με την προσφορά υπηρεσιών υγιεινής. Μόλις έναν χρόνο αργότερα δημιουργήθηκαν και οι πρώτες θέσεις εργασίας.
Και φτάνουμε στο σήμερα. Ποια είναι η φωνή-δράση της οργάνωσης στους δρόμους της Αθήνας;
Η δράση μας ξεκίνησε –και συνεχίζει- με το κινητό πλυντήριο, ένα βανάκι με σταθερές καθημερινές στάσεις στο κέντρο της Αθήνας. Τον εξοπλισμό του αποτελούν δύο πλυντήρια και στεγνωτήρια. Το νερό και το ρεύμα για τη λειτουργία τους παρέχεται από συνεργαζόμενους φορείς και οργανισμούς. Η φωνή της Ithaca είναι ένα σταθερό μήνυμα για ίση πρόσβαση των ανθρώπων στα βασικά αγαθά.
Ένα κοινωνικό πλυντήριο φαντάζομαι προσφέρει κάτι παραπάνω από καθαρά ρούχα…
Αυτό είναι και το βαθύτερο νόημα. Στους ωφελουμένους μας προσφέρει ευκαιρίες. Μπορεί για τους περισσότερους από εμάς η πρόσβαση σε καθαρά ρούχα να θεωρείται δεδομένη. Αν αναλογιστούμε όμως τον κοινωνικό αποκλεισμό που επιφέρει η στέρηση αυτού του αγαθού, αντιλαμβανόμαστε και τη σπουδαιότητά του. Μέσα από τα φρεσκοπλυμένα τους ρούχα, οι άνθρωποι ανακτούν την αξιοπρέπεια και την αυτοπεποίθησή τους και διεκδικούν μια νέα αρχή.
Οι υπηρεσίες υγιεινής που έχουμε αναφέρει μέχρι στιγμής αποτελούν το ένα επίπεδο δράσης της Ithaca. Πώς επιτυγχάνεται το δεύτερο επίπεδο της κοινωνικής επανένταξης;
Παράλληλα με τις υπηρεσίες που αναπτύξαμε παραπάνω, η Ithaca στοχεύει και στην εργασιακή επανένταξη. Ήδη από την έναρξη της λειτουργίας της αποφασίστηκε πως οι θέσεις εργασίας που αφορούν το πεδίο, δηλαδή το βαν, θα καλύπτονται αποκλειστικά από ανθρώπους ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Ολοκληρώνοντας έναν κύκλο προγράμματος στον οργανισμό μας, θα έχουν αναπτύξει όλες εκείνες τις δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν να απορροφηθούν σύντομα και με διάρκεια στην αγορά εργασίας.
Πόσο σημαντικές είναι τελικά οι δεύτερες ευκαιρίες στη ζωή;
Ίσως πιο σημαντικές κι από τις πρώτες. Αν οι πρώτες ευκαιρίες είναι η δοκιμή των ικανοτήτων μας, οι δεύτερες είναι η απόδειξη της ανθεκτικότητάς μας. Είναι αυτές που μας συστήνουν στις προτεραιότητές μας, στην αυθεντικότητά μας, αλλά και στους ανθρώπους που βλέπουν πέρα από τις αποτυχίες μας.
Τι άλλες υπηρεσίες προσφέρει η Ithaca;
Αναφορικά με το έργο μας στο πεδίο, βρισκόμαστε εκεί ακούγοντας και καταγράφοντας προσεκτικά κάθε αίτημα των ανθρώπων που μας προσεγγίζουν. Έπειτα, προσπαθούμε να τους συνδέουμε με αντίστοιχες οργανώσεις που ενδεχομένως μπορούν να το καλύψουν.
Στο κομμάτι της εργασιακής επανένταξης περιλαμβάνονται εξατομικευμένες υπηρεσίες εργασιακής συμβουλευτικής, ενδυνάμωσης και υποστήριξης. Στόχος είναι ο κάθε ωφελούμενος να βρει μία δουλειά σύμφωνη με το προφίλ, τις δεξιότητες, αλλά και με την προηγούμενη εργασιακή εμπειρία του.
Και τώρα στα πιο πρακτικά ζητήματα. Πού συναντά κανείς το λευκό βανάκι με το γαλάζιο λογότυπο;
Το βανάκι μας λειτουργεί καθημερινά τηρώντας συγκεκριμένο ωράριο σε σημεία που – κατόπιν προηγούμενης έρευνας – συγκεντρώνονται οι περισσότερες ομάδες πληθυσμού που εξυπηρετούμε. Αυτό το διάστημα βρισκόμαστε στον Ελαιώνα – στην Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας Προσφύγων, στην πλατεία Κουμουνδρούρου, στον Κολωνό, ενώ σύντομα θα επαναλειτουργήσουμε και στον Κεραμεικό. Το αναλυτικό πρόγραμμα αναρτάται επικαιροποιημένο στο website μας.
Μπορείτε να μας μεταφέρετε σε μια τυπική μέρα στο πεδίο;
Την ώρα που ξεκινάμε τη λειτουργία των πλυντηρίων, οι ωφελούμενοί μας περιμένουν ήδη στον ευρύτερο χώρο. Κάποιοι είναι γνώριμοι και συχνοί επισκέπτες, άλλοι έχουν την περιέργεια και την απορία της πρώτης φοράς. Αφήνοντας τα πράγματά τους, κρατάμε τα στοιχεία τους και λαμβάνουν έναν αριθμό προτεραιότητας, ώστε με τον ίδιο τρόπο να τα παραλάβουν καθαρά. Σήμερα, εξυπηρετούμε 10-15 άτομα καθημερινά συγκριτικά με τα 30 άτομα που δεχόμασταν πριν την πανδημία. Αυτό φυσικά οφείλεται στην τήρηση και το σεβασμό προς τις υγειονομικές υποδείξεις.
Όταν σβήνουν οι μηχανές των πλυντηρίων, ποια είναι η αίσθηση που μένει;
Το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό είναι η αίσθηση της προσφοράς. Η γνώση ότι έχεις βοηθήσει έστω και 20 ανθρώπους είναι αυτό που – για μένα – σε γεμίζει ολοκληρωτικά και σου υπενθυμίζει τα σημαντικά. Όσες φορές έχω επισκεφθεί το πεδίο μού αφήνει ακριβώς το ίδιο συναίσθημα με την πρώτη φορά. Ακριβώς αυτό ήταν άλλωστε που με οδήγησε και στο να δουλέψω στην Ithaca.
Ποια είναι ίσως μια συνηθισμένη παρανόηση γύρω από την αστεγία και τους ίδιους τους ανθρώπους που διαβιούν στο δρόμο;
Η συνηθέστερη παρανόηση είναι ότι άστεγος θεωρείται μόνο όποιος διαβιεί στο δρόμο. Η αστεγία έχει μία ευρεία έννοια. Περιλαμβάνει όποιον ζει κάτω από επισφαλείς συνθήκες ή σε δομές φιλοξενίας, υπό την απειλή έξωσης ή χωρίς νερό και ρεύμα. Μία εξίσου σημαντική παρανόηση είναι ότι η αστεγία είναι κάτι μακρινό από εμάς, που δεν πρόκειται να μας αγγίξει. Αν το σκεφτούμε όμως, είναι τόσο εύκολο να βρεθεί κανείς σε μία παρόμοια κατάσταση, ειδικά στις εποχές που διανύουμε. Με σιγουριά θα πω ότι είναι άνθρωποι που είχαν μία συνηθισμένη ζωή, με όνειρα, φιλοδοξίες και ικανότητες -όπως όλοι μας. Δεν έτυχαν απλώς της αναγκαίας στήριξης.
Ένα μάθημα που εσείς έχετε πάρει από αυτούς τους ανθρώπους και θέλετε να μεταφέρετε στους αναγνώστες μας…
Το πείσμα και τον αγώνα για τη συνεχή διεκδίκηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Και μιας και βρισκόμαστε στην εποχή των ψηφίων, ποιος είναι ο αντίκτυπος της Ithaca Laundry σε αριθμούς;
Οι ωφελούμενοί μας ξεπερνάνε μέχρι στιγμής τους 6.500. Έχουμε παραδώσει πάνω από 100.000 κιλά καθαρών ρούχων, συμπληρώνοντας 20.000+ επισκέψεις στο πεδίο. Παράλληλα, έχουμε βοηθήσει 7 ανθρώπους που προέρχονται από ευάλωτες ομάδες σε επίπεδο εργασίας. Και οι αριθμοί αυτοί αυξάνονται καθημερινά.
Και φυσικά ευχόμαστε να αυξάνονται. Τι ρόλο παίζει ο εθελοντισμός στη λειτουργία του οργανισμού; Πώς μπορεί να συνδράμει κανείς στο έργο σας;
Για μας είναι πολύ σημαντικό το κομμάτι του εθελοντισμού. Στηριζόμαστε πολύ στην προσφορά τους και εκτιμάμε το χρόνο, τη διάθεση και την αφοσίωση του καθενός ξεχωριστά. Από τη μεριά μας τους φέρνουμε σε επαφή με πράγματα που ταιριάζουν στο προφίλ και τις επιθυμίες τους. Δεχόμαστε εθελοντές στο πεδίο, φωτογράφους, βιντεογράφους, αλλά και στο γραφείο στο κομμάτι των social media και της γραφιστικής, αλλά και γενικότερα για υποστήριξη στην ανάπτυξη της οργάνωσης. Ο αριθμός των ατόμων και η φύση της προσφοράς έχουν προσαρμοστεί πλέον στα επιδημιολογικά δεδομένα.
Φυσικά, μπορεί κανείς να κάνει και μια δωρεά στον οργανισμό επισκεπτόμενος την ιστοσελίδα μας και πατώντας το donate button.
Και για να κλείσουμε, ποια είναι η Ιθάκη της Ithaca;
Η Ithaca και η Ιθάκη της είναι δυο έννοιες που αλληλοαποκλείονται. Όταν βρούμε την Ιθάκη μας, δε θα υπάρχει πια ανάγκη για την Ithaca, θα έχουμε εκπληρώσει το σκοπό μας. Να μη μείνει δηλαδή κανένας άνθρωπος στο περιθώριο.
Την Ιθάκη δεν την προσεγγίζει κανείς μόνο με καράβι, αλλά πιο συχνά με χέρια απλωμένα ο ένας προς τον άλλον.
