Συντάκτρια: Νεφέλη Γκίκογλου
Μετά από μια επιτυχημένη σεζόν στο Θέατρο Επί Κολωνώ στην Αθήνα, και η ομάδα Mammals επέστρεψε στη βάση της, με το βραβευμένο έργο της Tatty Hennessy «Εκατό Λέξεις Για το Χιόνι» , να παρουσιάζεται στο Θέατρο Τ για λίγες μόνο παραστάσεις. Το TFC Magazine βρέθηκε με την Ιωάννα Τζίκα, τη γυναίκα που δίνει ζωή στο έργο αυτό, ενσαρκώνοντας τη Ρόρυ, η οποία μας μίλησε για τα ταξίδια, την απώλεια, τη γεύση της εφηβείας, και όχι μόνο!
Ε. Πρωταγωνίστρια σε αυτό το έργο είναι η έφηβη Ρόρυ. Ποιες είναι οι δυσκολίες για έναν ηθοποιό να επανέλθει σκηνικά στην εφηβική ηλικία και πώς το καταφέρνεις εσύ;
Α. Πρώτα απ’ όλα έχεις να διαχειριστείς τον βασικότερο παράγοντα που αλλάζει μεγαλώνοντας, που είναι ο φόβος. Όσο μεγαλώνουμε φοβόμαστε όλο και παραπάνω, οπότε το σημαντικότερο είναι να βρεις την αθωότητα, να βρεις το πάθος που έχει αυτή η ηλικία, να βρεις τη δύναμη ότι «πάμε να τα κάνουμε όλα τώρα». Όσον αφορά το πώς γίνεται αυτό, προσωπικά προσπάθησα να θυμηθώ πώς ήταν, να ανακαλέσω πολλές στιγμές από την εφηβεία μου, πώς σκεφτόμουν, πώς δρούσα. Άρχισα ακόμα να παρατηρώ πολύ τους σημερινούς εφήβους. Βοήθησε σε αυτό και η μελέτη του κειμένου, επειδή η γραφή του είναι πάρα πολύ ρεαλιστική. Η συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά την εφηβική ηλικία.
Ε. Υπάρχει κάτι που να θαυμάζεις στη Ρόρυ;
Α. Θαυμάζω τα πάντα σ’ αυτή! Την αμεσότητά της, την ειλικρίνειά της, το πόσο δε φοβάται να πει τα πράγματα με τ’ όνομά τους, τη φαντασία της – το γεγονός πως απευθύνεται στον πατέρα της που βρίσκεται σε μία τεφροδόχο θέλει τρομερή φαντασία-, τη δυναμικότητά της, την τόλμη της αλλά και το μυαλό της. Είναι ένα πολύ έξυπνο κορίτσι για την ηλικία της, αλλά και πολύ ιδιαίτερο. Θαυμάζει όλους αυτούς τους εξερευνητές, διαβάζει και μαθαίνει για τον Βόρειο Πόλο. Νομίζω η Ρόρυ είναι ένα κράμα old school ψυχής μέσα σ’ ένα νεαρό σώμα!
Ε. Αυτό το «κράμα» που βλέπουμε στη σκηνή, περιέχει κομμάτια του δικού σου χαρακτήρα;
Α. Ναι, δε γίνεται αλλιώς! Ειδικά ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει η Ρόρυ το θάνατο είναι κοντά στον τρόπο που προσπαθώ να δω εγώ αυτό το κομμάτι. Το ότι παίρνει ένα βαθιά λυπηρό γεγονός και το κάνει κάτι δημιουργικό που καταλήγει τελικά σε κάτι αισιόδοξο, ναι, είναι κομμάτι του χαρακτήρα μου. Επίσης το ότι είναι λίγο «περίεργη» και δε ξέρεις σίγουρα τι άποψη να σχηματίσεις για αυτή. Περισσότερο όμως μοιάζει με εμένα όταν ήμουν έφηβη!
Ε.Βλέπουμε ότι η απώλεια σε αυτό το χαρακτήρα λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη και της δίνει τόλμη. Πιστεύεις πως στην πραγματικότητα ένα τέτοιο γεγονός μπορεί να λειτουργήσει όντως έτσι;
Α. Μα συνήθως όταν τρώμε τις μεγάλες σφαλιάρες στη ζωή ξυπνάμε και κοιτάμε τι γίνεται γύρω μας. Όταν χάνουμε κάποιον άνθρωπο ή όταν περνάμε κάποια αρρώστια, αυτά που ξέρουμε ως δεδομένα δεν είναι πλέον δεδομένα. Οπότε αναγκαστικά επαναπροσδιορίζουμε. Υπάρχει μια φράση που λέει “fail again, fail better”. Φάε μια σφαλιάρα, θα την ξαναφάς κάποια στιγμή, θα ξαναπονέσεις. Απλά σήκω, καν’ το κάτι αυτό το πράγμα, και συνέχισε. Και όταν σου ξανατύχει το άσχημο, ξανασήκω. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι πρέπει να μας τύχει κάτι άσχημο για να δούμε τα πράγματα διαφορετικά. Θα ήταν ωραίο να μπορούσαμε κάθε μέρα να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά και να βλέπαμε ποια είναι η αξία της ζωής.
Ε. Το ταξίδι της Ρόρυ στο Βόρειο Πόλο έχει ως στόχο τον προορισμό ή την απόδραση;
Α. Η πρώτη ανάγνωση είναι ότι θέλει να κάνει το όνειρο του μπαμπά της πραγματικότητα. Όμως πρέπει να φύγει και από το δεδομένο ότι ο μπαμπάς της τώρα βρίσκεται σε μία τεφροδόχο μπροστά της πάνω στο τραπέζι, γιατί αυτό δε μπορεί να το δεχτεί με τίποτα. Ο άνθρωπος αυτός ήταν ζωντανός, ήταν στο γραφείο του, έγραφε στα τετράδιά του και τώρα ξαφνικά κάποιος της λέει ότι «αυτό το κουτί είναι ο μπαμπάς σου». Δε το δέχεται αυτό το πράγμα! Ψάχνει τρόπο να φύγει από αυτό, με σκοπό όμως να φτάσει κάπου.
Η ουσία είναι όμως πως η αλήθεια δε βρίσκεται ούτε στο να φύγω, ούτε στο να φτάσω. Είναι στο ενδιάμεσο, στο τι μου συμβαίνει από τη στιγμή που παίρνω την απόφαση μέχρι τη στιγμή που φτάνω, εκεί είναι όλη η ιστορία.
Ε. Πιστεύεις πως οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη τα μοναχικά ταξίδια;
Α. Ναι, γιατί όταν είσαι μόνος σου το μυαλό σου είναι καθαρό και ανοιχτό στο να δει, να μυρίσει, να γνωρίσει καινούριους ανθρώπους. Όταν έχεις παρέα νιώθεις και πιο ασφαλής, ότι έχει ο ένας τον άλλο, ενώ μόνος σου, αν και είναι πιο τρομακτικό, είσαι πιο ελεύθερος στο να βιώσεις όλα όσα θα σου συμβούν.
Ε. Το ταξίδι της Ρόρυ γίνεται γι’ αυτήν ένα μάθημα ζωής. Ποιο είναι το μάθημα που πήρες εσύ από αυτή την παράσταση;
Α. Κάθε φορά θυμάμαι ότι δεν πρέπει να αφήνω την έφηβη Ιωάννα πολύ στο ντουλάπι, γιατί έχει ενδιαφέρον! Το κείμενο το βρήκα σε μία περίοδο της ζωής μου που ήμουν πολύ δύσκολα, και ήρθε σα δώρο από τον ουρανό. Μου είπε προχώρα και υπάρχει ένας ολόκληρος Βόρειος Πόλος εκεί έξω, ο οποίος ναι μεν είναι το τίποτα, αλλά είναι και τα πάντα. Η Ρόρυ είναι κάτι σαν φάρμακο για μένα, η στάση που έχει απέναντι στη ζωή και η αγάπη για να μάθει και να κάνει πράγματα.
Ε. Έχεις ασχοληθεί με τη μετάφραση του κειμένου. Πώς είναι για έναν ηθοποιό να καταπιάνεται και με κομμάτια μιας παράστασης πέραν του υποκριτικού;
Α. Είναι πολύ βοηθητικό, και ειδικά η μετάφραση, γιατί μαθαίνεις το κείμενο από την αρχή του. Αν δεν είχα κάνει τη μετάφραση θα έπρεπε να το διαβάσω χίλιες πεντακόσιες φορές για να καταλάβω τι γίνεται, ενώ μεταφράζοντας από μια άλλη γλώσσα στα ελληνικά, δίνεις σημασία και στην παραμικρή λέξη, στην κάθε τελεία, στο κάθε κόμμα. Από εκεί και πέρα εκτός από τη μετάφραση, με τους Mammals αναλαμβάνουμε και όλο το κομμάτι της παραγωγής, οπότε μπλέκομαι και με τα σκηνικά, τα κοστούμια, το πού θα γίνουν οι παραστάσεις. Γίνομαι κομμάτι όλης της θεατρικής διαδικασίας και αυτό είναι μαγικό!
Ε. Πιστεύεις πως όταν ένα έργο μεταφράζεται, αλλοιώνονται οι δυναμικές της γλώσσας του πρωτότυπου κειμένου;
Α. Είναι ένα θέμα αυτό στη μετάφραση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ας πούμε, η Ρόρυ μιλάει μια γλώσσα πολύ νεανική και σύγχρονη, είναι στο Λονδίνο, χρησιμοποιεί πολλές εκφράσεις slang που δεν έχουμε αντίστοιχες εδώ. Έπρεπε λοιπόν να προσέξω να είναι μια γλώσσα άμεση και νεανική του τώρα, για να μπορέσει να περάσει με αυτό τον τρόπο. Γενικότερα δεν μεταφράζεις απλά λέξη λέξη. Πρέπει με έναν τρόπο να ζωντανέψεις το κείμενο σε μία άλλη χώρα με διαφορετική κουλτούρα, χωρίς όμως να χάσεις το νόημα του έργου και την αλήθεια του. Θέλει προσοχή, πολλή έρευνα και δουλειά για να σεβαστείς το πρωτότυπο κείμενο.
Ε. Αναφέρθηκες στην ομάδα που δημιούργησε την παράσταση, τους Mammals. Πώς ξεκίνησε αυτή η ομάδα και ποια είναι η πορεία της;
Α. Ξεκίνησε το 2016 εδώ στη Θεσσαλονίκη από πέντε ανθρώπους που αγαπάμε το θέατρο, τη μουσική, τον πολιτισμό γενικότερα. Βρεθήκαμε και αποφασίσαμε να κάνουμε μια ομάδα, το συζητήσαμε σιγά σιγά πιο σοβαρά, μέχρι που κάναμε εταιρία, ανεβάσαμε και στο Θέατρο Τ την πρώτη μας παράσταση, την «Εισβολή», έπειτα κάναμε μια συναυλία σε συνεργασία με τη Διεθνή Αμνηστία στο Μύλο, και τώρα βρισκόμαστε εδώ. Ήρθαν όλα πολύ φυσικά. Συνεννοούμαστε γιατί έχουμε κοινό στόχο, μας αρέσει να δουλεύουμε με τον ίδιο τρόπο, να είμαστε καθαροί και ειλικρινείς.
Ε. Η παράσταση φτάνει στο θέατρο Τ μετά από μια επιτυχημένη σεζόν στην Αθήνα και μια περιοδεία σε πόλεις της Ελλάδας. Υπάρχει κάποια παράσταση που να σου έχει μείνει πιο έντονα στο μυαλό;
Α. Έκανα πρόσφατα μια παράσταση σε κορίτσια λυκείου που είχαν έρθει εκδρομή από τη Ραφήνα. Ήταν μια από τις πιο ωραίες παραστάσεις, γιατί εξαρχής κατάλαβα ότι εδώ επικοινωνούμε. Το ταξίδι αυτό το κάναμε μαζί, δεν ένιωσα μόνη μου, και ήταν μια πολύ όμορφη στιγμή.Τ
Ε. Στην παράσταση η Ρόρυ αναφέρει πως «όπου και να βρεθούμε από εδώ και πέρα, θα έχουμε πάντα βρεθεί εδώ». Πού θα ήθελες λοιπόν εσύ να βρεθείς από εδώ και πέρα;
Α. Αν με ρωτούσες πριν κάποια χρόνια θα σου έλεγα πως θέλω να παίξω τον τάδε ρόλο ή θέλω να παίξω σε αυτό το θέατρο. Πλέον είμαι σίγουρη ότι αυτό που θέλω είναι να κάνω δουλειές με ανθρώπους που μοιραζόμαστε την ίδια αγάπη για αυτή τη δουλειά, με κείμενα τα οποία να με εκφράζουν, να κάνω αληθινό θέατρο όπου κι αν είναι αυτό, μέσα από την καρδιά μου.
Ε. Ποια έννοια θα ήθελες να εκφράζεται με 100 διαφορετικές λέξεις;
Α. Είναι κλισέ αυτό που θα πω, αλλά είναι η αγάπη! Πιστεύω πως μπορεί να εκφραστεί με 100 διαφορετικές λέξεις, όπως μπορεί να εκφραστεί και χωρίς καμία.
Ε. Κλείνοντας, επειδή οι 100 λέξεις είναι πολλές, περίγραψέ μου με μία λέξη την παράσταση.
Α. Ζωή.
Η παράσταση “Εκατό λέξεις για το χιόνι” παρουσιάζεται στο Θέατρο Τ έως τις 26 Μαρτίου.
