Θα σου ζωγραφίσω μία εικόνα πολύ γνώριμη. Είχες μία απίστευτα δύσκολη ημέρα, γεμάτη άγχος, στρες και με πολλά προβλήματα να ψάχνουν τη λύση τους. Το μόνο που περιμένεις είναι η στιγμή που θα ξαπλώσεις στον καναπέ σου, θα παραγγείλεις το αγαπημένο σου φαγητό (ή θα το μαγειρέψεις στο σπίτι) και θα κάτσεις μπροστά στην τηλεόραση ή οποιαδήποτε άλλη οθόνη. Θα ήθελες να δεις μία ταινία απόψε, αλλά δεν ξέρεις ποια.
Ξεκινάς και ψάχνεις δίχως αύριο την ατέλειωτη λίστα του Netflix, του Cinobo, του Disney+ κ.λπ. και δυσκολεύεσαι να αποφασίσεις. Βλέπεις μία ταινία δράσης που φαίνεται αρκετά υποσχόμενη, αλλά δεν σου κάνει κλικ. Βλέπεις τη νέα ταινία που μόλις ανέβηκε, για την οποία διαβάζεις παντού κριτικές. Και πάλι, όμως, δεν είναι σίγουρο ότι θες να δεις κάτι τέτοιο. Από την άλλη, υπάρχει και αυτό το θρίλερ που συνέχεια σου προτείνουν να δεις, αλλά όλο το αναβάλλεις.
Και κάπως έτσι, “πέφτεις” σε αυτήν την ταινία. Αυτήν την ταινία που θα δεις απόψε, ακόμα κι αν την έχεις δει άλλες 25 φορές. Αυτήν την ταινία που ξέρεις κάθε ατάκα της απ’έξω, αλλά δεν σε πειράζει γιατί θέλεις αυτές τις στιγμές ευθυμίας και χαλάρωσης που σου προσφέρει. Όλ@ ξέρουμε ποια είναι αυτή η ταινία και δεν είναι άλλη από την comfort ταινία μας!
Τι είναι όμως μια comfort ταινία;
Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη «μετάφραση» που να προσδιορίζει ακριβώς τη σημασία της. Σύμφωνα όμως, με το Urban Dictionary, μια comfort ταινία είναι αυτή η ταινία που θα δεις και αμέσως θα σε κάνει να νιώσεις καλά, η ταινία δηλαδή που σου προκαλεί αυτόματα θετικά συναισθήματα. Αυτό όμως δεν προϋποθέτει η ταινία αυτή να έχει μέσα στοιχεία κωμωδίας, ή να είναι κάπως «ανάλαφρη»; Η αλήθεια είναι πως όχι.
Η έννοια του comfort movie είναι τόσο εξατομικευμένη, μιας και ασυναίσθητα το κάθε άτομο θα τη συνδέσει με μία ανάμνηση, μία στιγμή, ένα μέρος, ένα πρόσωπο. Έτσι, μπορεί μία ταινία comfort για ένα άτομο να είναι μια «κλασική» feel-good ταινία, όπως το Notting Hill ή το When Harry Met Sally, ενώ για κάποιο άλλο, μπορεί μια comfort ταινία να ανήκει στο horror είδος όπως το Halloween.
Ο ορισμός του “comfort movie” -όσο περίεργο και αν φαίνεται- υπάρχει στο Urban Dictionary από το 2011
Όμως, δεν είναι σίγουρο από ποτέ άρχισε να χρησιμοποιείται αυτή η ορολογία για να περιγράψει τις ταινίες που μας κάνουν να νιώθουμε ασφάλεια και άνεση. Αν και ίσως είναι ακόμα νωρίς να μιλάμε για post-covid εποχές, η αλήθεια είναι πως καθ’όλη τη διάρκεια του lockdown, όλ@ ψάχναμε να βρούμε την άνεση και την ασφάλεια στο σπίτι μας. Συλλογικά χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε πολλές καταστάσεις, και η επεξεργασία των συνθηκών και των καταστάσεων που εξελίσσονταν γύρω μας δημιούργησε το λεγόμενο overload. Και αυτή θα μπορούσε να είναι μια λογική εξήγηση του γιατί στο δίλημμα «νέα ταινία ή την comfort μου» επιλέγουμε την comfort.
Το μυαλό μας έχει ανάγκη, ειδικά μετά από μια δύσκολη μέρα, να ξεκουραστεί και να μην χρειαστεί να επεξεργαστεί νέες πληροφορίες. Η παρακολούθηση μίας νέας ταινίας απαιτεί αρκετή διανοητική δουλειά, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται οξύμωρο. Όλη η επεξεργασία ξεκινάει με το να βρεις εκείνη τη στιγμή μία ταινία που δεν ξέρεις, αλλά πιστεύεις ότι θα σου κεντρίσει το ενδιαφέρον. Αυτή μπορεί, καλώς ή κακώς, να είναι μια μεγάλη δοκιμασία.
Αν, όμως, επιλέξεις να ξαναδείς μία ταινία, πιθανότατα δε θα χρειαστεί να επεξεργαστείς νέες πληροφορίες, να μάθεις νέους χαρακτήρες ή να περιμένεις τις αναπάντεχες ανατροπές
Με αυτά τα δεδομένα, υπάρχει άραγε η πιθανότητα να βαρεθείς ποτέ ή να συνηθίσεις την comfort ταινία που βλέπεις ξανά και ξανά; Σύμφωνα με την ψυχολογία, υπάρχει το λεγόμενο mere exposure effect, ή αλλιώς «η αρχή της οικειότητας». Αυτή βασίζεται στο ότι οι άνθρωποι έχουμε την τάση να αναπτύσσουμε προτιμήσεις για πράγματα απλώς και μόνο επειδή είμαστε εξοικειωμένοι με αυτά.
Όλ@ έχουμε το αγαπημένο μας καφέ ή μπαρ, το αγαπημένο μας φαγητό ή ποτό. Ακόμη κι αν πολλές φορές πούμε «ας πάμε κάπου αλλού σήμερα», συνήθως καταλήγουμε στο ίδιο αγαπημένο μας μέρος. Κάπως έτσι λειτουργούν τα πράγματα και για τις comfort ταινίες μας. Καλό θα ήταν, λοιπόν, την επόμενη φορά που θα νιώσεις τύψεις που δεν είδες αυτή την ταινία που έχεις 5 μήνες στη watchlist σου, σκέψου πως δεν πειράζει, γιατί έτσι κι αλλιώς είδες μία καλή ταινία τελικά. Και αυτό ονομάζεται self-care, γράφω πατώντας για 167η φορά play στο Pulp Fiction.
5
