Η αναδοχή ως θεραπευτικό μέσο

Η αναδοχή ως μία εναλλακτική μορφή φροντίδας των ανηλίκων κερδίζει σιγά σιγά έδαφος στην ελληνική πραγματικότητα. Είναι, ωστόσο, μία έννοια που πιθανότατα δεν είναι ακόμα οικεία και ξεκάθαρη σε πολλούς. Έτσι, το TFC Magazine συνάντησε την Ελένη Γεώργαρου, που υπό την ιδιότητά της ως νομικού και προέδρου του σωματείου «Δίκτυο αναδόχων γονέων και εθελοντών για την εξωιδρυματική κοινωνική προστασία των ανηλίκων», δέχτηκε να μας μιλήσει για τη σημασία της αναδοχής.

Πείτε μας λίγα λόγια για τον φορέα και τους στόχους του.

Πρόκειται για το σύλλογο «Δίκτυο αναδόχων γονέων και εθελοντών για την εξωιδρυματική κοινωνική προστασία των ανηλίκων», με διακριτικό τίτλο «Δικαίωμα στην Οικογένεια». Στόχος μας είναι να προωθήσουμε τους εξωιδρυματικούς θεσμούς και να πείσουμε το κράτος για την αναγκαιότητα αυτών των θεσμών. Παράλληλα, σκοπός μας αποτελεί  να ευαισθητοποιήσουμε την κοινωνία και να δώσουμε πληροφορίες για την αναδοχή. Μέσα από τη νομική μου ιδιότητα προσφερόμαστε να βοηθήσουμε και σε κάποια νομικά ζητήματα που μπορεί να έχει ένας ενδιαφερόμενος.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από έναν ορισμό της αναδοχής.

Η αναδοχή είναι αρχικά  ένας θεσμός που προβλέπεται από το Νόμο. Προβλέπει την ανατροφή ενός παιδιού από μία οικογένεια διαφορετική από τη βιολογική του. Αυτό συμβαίνει σε περιπτώσεις κακοποίησης, εγκατάλειψης ή παραμέλησης των παιδιών, όπου η εισαγγελία ανηλίκων αφαιρεί την επιμέλεια από τους βιολογικούς γονείς. Αυτή η νέα οικογένεια που θα αναλάβει τη φροντίδα του παιδιού, μπορεί βέβαια να είναι συγγενική του παιδιού ή και όχι. Η σύνθεσή της περιλαμβάνει ένα παντρεμένο ζευγάρι ή  ένα ζευγάρι σε σύμφωνο συμβίωσης ενώ ο τελευταίος νόμος που ψηφίστηκε αλλά δεν ισχύει ακόμη, τα ζευγάρια σε σύμφωνο συμβίωσης μπορεί να είναι και ομόφυλα. Ανάδοχος γονέας μπορεί να γίνει και μια γυναίκα ή ένας άνδρας μόνοι τους. Συνηθέστερο βέβαια είναι να μιλάμε για γυναίκα που αναλαμβάνει τη  φροντίδα ενός παιδιού. Ο θεσμός της αναδοχής μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες έως και χρόνια, καμιά φορά μέχρι και την ενηλικίωση του παιδιού.

Μιλάμε επομένως για μεγάλο εύρος ηλικιών των προς αναδοχή παιδιών;

Φυσικά. Μιλάμε για όλη την ανήλικη ζωή ενός παιδιού από τη γέννηση έως την ενηλικίωση, όπου πρέπει να είναι σε καθεστώς επιμέλειας.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να γίνει κανείς ανάδοχος γονέας;

Οι προϋποθέσεις αυτές προβλέπονται από τη νομοθεσία και μιλάμε για τις τυπικές προϋποθέσεις.  Πρέπει κανείς να έχει ηλικία από 30 έως 60 έτη, να είναι υγιής σωματικά και ψυχικά, να μην έχει καταδικαστεί για κάποιο αδίκημα. Πέρα όμως από αυτές τις τυπικές προϋποθέσεις, το κρίσιμο κατά τη γνώμη μου είναι εάν μπορεί να αναλάβει αυτόν το ρόλο. Να έχει δηλαδή τις ουσιαστικές προϋποθέσεις, να είναι κατάλληλος να γίνει ανάδοχος γονέας, κάτι που δεν είναι αυτονόητο για όλους τους ανθρώπους.

Ποιες είναι, όμως, οι προκλήσεις ενός εν δυνάμει ανάδοχου γονέα;

Η απόφαση αυτή απαιτεί αρκετή προετοιμασία και σκέψη. Τα παιδιά που είναι προς αναδοχή – μιλάμε για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και όχι για βρέφη –  συνήθως έχουν πίσω τους πολύ δύσκολα βιώματα. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται μία ειδική προσέγγιση και μία προετοιμασία από την πλευρά αυτού που θα αναλάβει να τα φροντίσει. Μιλάμε, κάποιες φορές  για το ρόλο ενός «θεραπευτή» του τραύματος του παιδιού και γι’ αυτό πρέπει πάντα να συνεργάζεται με ειδικούς επιστήμονες.

Μιας και το αναφέρατε, ποιος είναι ο ρόλος των ειδικών στην αναδοχή;

Υπάρχει προγραμματισμένη εποπτεία μία φορά το μήνα ή και σε ανύποπτο χρόνο από κοινωνικό λειτουργό. Ο έλεγχος αυτός αφορά κυρίως τις συνθήκες διαβίωσης του παιδιού. Ο ειδικός μπορεί να ζητήσει πληροφορίες από το περιβάλλον του παιδιού, από το σχολείο, από τη γειτονιά. Φυσικά είναι απαραίτητο να μιλήσει και με το ίδιο το παιδί χωρίς την παρουσία των ανάδοχων γονέων. Στόχος του είναι να εξακριβώσει αν το παιδί ζει καλά, αν δηλαδή η σχέση αυτή βαδίζει προς το συμφέρον του. Γενικά, η αναδοχή σε αντίθεση με την υιοθεσία εποπτεύεται όσο διαρκεί. Εκτός από την εποπτεία βέβαια που υπάρχει όταν συντελεστεί η αναδοχή, οι κοινωνικοί λειτουργοί και οι ψυχολόγοι είναι αυτοί που θα εξετάσουν την καταλληλότητα των υποψηφίων αναδόχων γονέων, θα προετοιμάσουν την υποψήφια ανάδοχη οικογένεια για να δεχτεί τους κόλπους της το παιδί σε αναδοχή, θα προετοιμάσουν το παιδί που ενδεχομένως ζούσε σε ένα κακοποιητικό ή παραμελητικό περιβάλλον ή σε ίδρυμα, ώστε να ενταχθεί στην ανάδοχη οικογένεια με όσο το δυνατόν λιγότερα προβλήματα.

Ποιες είναι οι σχέσεις του παιδιού με τους βιολογικούς γονείς όλο αυτό το διάστημα της αναδοχής;

Υπάρχουν σχέσεις με τους βιολογικούς γονείς, εφόσον αυτοί βρίσκονται εν ζωή και εφόσον αυτό επιτρέπεται από το ιστορικό του παιδιού. Το δικαίωμα επικοινωνίας ρυθμίζεται από τον φορέα που παρακολουθεί την αναδοχή και από το δικαστήριο.

Τι ισχύει για το χρόνο που απαιτείται για να ολοκληρωθεί η διαδικασία;

Η χρονοβόρα διαδικασία αποτελεί έναν αστικό μύθο. Εύλογο είναι φυσικά ότι απαιτείται χρόνος προσαρμογής προς το συμφέρον του παιδιού. Πέρα από το νομικό ζήτημα της αφαίρεσης της επιμέλειας από τους βιολογικούς γονείς πρέπει να ληφθούν υπόψη κάποιοι ψυχολογικοί παράγοντες. Θέλει χρόνο να αποδεσμευτεί το παιδί από την βιολογική του οικογένεια και να γνωρίσει την καινούρια. Παράλληλα, πρέπει να του εξηγήσεις με έναν τρόπο κατανοητό προς αυτό γιατί πρέπει να γίνει αυτή η μετάβαση.

Και φτάνουμε στην ουσία. Γιατί να γίνει κάποιος ανάδοχος γονέας;

Η αναδοχή είναι καθαρά μία προσωπική απόφαση, όπως και η δημιουργία οικογένειας. Είναι φυσικά κάτι το γενναιόδωρο, αλλά όχι ανιδιοτελές. Δεν είναι ανιδιοτελές με την έννοια  ότι σου δίνει πάρα πολύ μεγάλη ικανοποίηση η φροντίδα ενός παιδιού, το μεγάλωμά του σε συνθήκες οικογένειας, γνωρίζοντας ότι χωρίς εσένα το παιδί θα μεγάλωνε απρόσωπα σε κάποιο ίδρυμα. Μαθαίνεις να εκτιμάς πολλά πράγματα. Αυτό που δίνεις το παίρνεις πίσω, όταν συνειδητοποιείς ότι αυτό το παιδί μπορεί να ζήσει όπως τα υπόλοιπα, να μην έχει το στίγμα του «ιδρυματικού παιδιού», να ενταχθεί ομαλά στην κοινωνία και να έχει σε όλη του τη ζωή της δική του οικογένεια που θα είναι το  στήριγμά του.

Για την έναρξη τη διαδικασίας και περισσότερες πληροφορίες μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να επισκεφτούν την ηλεκτρονική ιστοσελίδα www.anynet.gr

1