Καιρό τώρα το μυαλό μου γυρίζει γύρω από αυτή τη σκέψη. Γιατί ταυτιζόμαστε με κάθε χαρακτήρα που βλέπουμε σε μια ταινία ή σειρά; Εντάξει, ίσως όχι με καθεμία και κάθε έναν από αυτούς. Ωστόσο, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων θα ταυτιστείς έστω και με κάποιο/α από τα χαρακτηριστικά τους. Από που πηγάζει αυτή η συνειδητή ή υποσυνείδητη τάση μας για το συναισθηματικό δέσιμο που αναπτύσσουμε με τους αγαπημένους μας fictional χαρακτήρες;
Η απάντηση ίσως βρίσκεται σε δύο πολύ γνώριμες λέξεις: στην ενσυναίσθηση και στη συμπάθεια
Η ενσυναίσθηση και η συμπάθεια είναι φαινόμενα που βιώνουμε σχεδόν καθημερινά στην επικοινωνία μας με τους ανθρώπους και παίζουν βασικό ρόλο στον τρόπο που ανταποκρινόμαστε στους φανταστικούς χαρακτήρες. Σύμφωνα με την κοινωνική ψυχολογία, η ενσυναίσθηση μάς επιτρέπει να βιώσουμε τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου (ή τουλάχιστον να ανακατασκευάσουμε αυτό που πιστεύουμε ότι περνάει το άλλο άτομο). Η ενσυναίσθηση μπορεί στη συνέχεια να οδηγήσει σε συμπάθεια ή στην ικανότητά μας να καταλάβουμε ότι ένα άλλο άτομο βιώνει πόνο, κάτι που συχνά μας κάνει να επιθυμούμε να απαλύνουμε αυτόν τον πόνο.
Ο Howard Sklar, Διδάκτωρ Αγγλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, στο άρθρο του «Believable Fictions: On the Nature of Emotional Responses to Fictional Characters» αναφέρει πως «δεν θα είχαμε τρόπο να επεξεργαστούμε έναν χαρακτήρα γνωστικά αν δεν είχαμε εμπειρίες με ανθρώπους εκτός του φανταστικού κόσμου. Οι εμπειρίες με φανταστικούς χαρακτήρες έχουν απήχηση σε εμάς λόγω του γεγονότος ότι είχαμε και έχουμε βαθιές εμπειρίες με ανθρώπους σε όλη μας τη ζωή». Γι’ αυτό και ίσως η απάντηση τελικά να βρίσκεται στην ενσυναίσθηση.
Όσα συμβαίνουν στον φανταστικό κόσμο του κινηματογράφου και της τηλεόρασης
Όταν, λοιπόν, η σκηνοθεσία μάς προσφέρει μία «κλεφτή» ματιά στη ζωή και τα συναισθήματα ενός φανταστικού χαρακτήρα, αφήνουμε στην άκρη το γεγονός ότι αυτός ο χαρακτήρας υπάρχει μόνο στο βασίλειο της μυθοπλασίας. Νιώθουμε συγκίνηση ή/και θλίψη όταν τα όνειρά τους γκρεμίζονται και γιορτάζουμε μαζί τους όταν τα πράγματα πάνε όπως θέλουν. Με άλλα λόγια, συνδεόμαστε μαζί τους σε συναισθηματικό επίπεδο, όπως θα κάναμε με κάποιο πολύ κοντινό μας πρόσωπο.
Μάλιστα, στο μυαλό μας συμπληρώνουμε υποσυνείδητα τις λεπτομέρειες που λείπουν σχετικά με τις ζωές των χαρακτήρων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει επεισόδια από το παρελθόν τους, τι σκέφτονταν ή τι έκαναν όταν δεν ήμασταν κοντά μας, κάτι που απλώς ενισχύει την αίσθηση της πραγματικότητας. Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια της ταινίας ή της ιστορίας, μπορεί να γνωρίσουμε αυτούς τους χαρακτήρες πιο προσωπικά από όσο γνωρίζουμε κάποια από τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Η αφήγηση μάς προσφέρει ένα παράθυρο στις σκέψεις τους και η ιστορία μας επιτρέπει να κοιτάξουμε τις πιο ιδιωτικές τους υποθέσεις.
Ακόμα κι αν δεν μπορούμε να συνδεθούμε άμεσα με τις συνθήκες ενός χαρακτήρα, μπορούμε να συνδεθούμε μαζί τους. Όσο υπάρχουν οι αφηγήσεις και οι συναισθηματικές προοπτικές, λέει ο Sklar, η ικανότητά μας να εμπλεκόμαστε συναισθηματικά με τους φανταστικούς χαρακτήρες θα ξεπεράσει όλες τις άλλες περιστασιακές λεπτομέρειες. Και αυτό, όπως λέει, είναι η δύναμη του κινηματογράφου.
