Με αφορμή την πρεμιέρα της performance CREATA του Φάνη Σακελλαρίου στον χώρο Τζάμια Κρύσταλλα στο Μεταξουργείο, μιλήσαμε με τον ίδιο για την παράσταση, τη δημιουργική του διαδικασία και όλα όσα τον εμπνέουν και τροφοδοτούν το καλλιτεχνικό του έργο.
Φάνη, στα CREATA κάνεις τη σκηνοθεσία, το κείμενο και το sound design. Πώς είναι να ασχολείσαι με αυτές τις τρεις διαφορετικές οπτικές ενός καλλιτεχνικού έργου;
Κύριος στόχος μου στα έργα που κατασκευάζω είναι η δημιουργία ενός ζωντανού κόσμου, όπου όλα τα καλλιτεχνικά εργαλεία επικοινωνούν και επηρεάζονται το ένα από το άλλο. Επειδή λοιπόν σκέφτομαι την κάθε παράσταση σαν ολότητα, επιλέγω να ασχολούμαι με πολλές πτυχές της. Το να σκηνοθετώ, να γράφω το κείμενο και τη μουσική μου δίνει τη δυνατότητα να κατευθύνω καλύτερα την παράσταση προς τα εκεί που θέλω. Ανοίγει επίσης διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας με το κοινό σε πολλαπλά επίπεδα. Αλλιώς επικοινωνεί ο ήχος, αλλιώς η δράση των ηθοποιών, αλλιώς το κείμενο και με αυτό το σκεπτικό τα κατασκευάζω. Ωστόσο πρέπει να παραδεχτώ ότι είναι αρκετά δύσκολο να πρέπει να προσέχω όλα αυτά τα διαφορετικά πράγματα την ίδια στιγμή στην πρόβα, ειδικά όταν πλησιάζουμε στο τέλος που έρχονται όλα μαζί. Σιγά σιγά βέβαια όλα παίρνουν τον δρόμο τους και γίνονται πιο διαχειρίσιμα.
Μεταξύ άλλων, ο τίτλος του έργου παίζει με την έννοια του “create”. Τι σημαίνει για σένα δημιουργία; Πώς μπήκε η τέχνη στη ζωή σου;
Πράγματι, πέρα από την λέξη κρέατα, ο τίτλος είναι και ένα λογοπαίγνιο με την έννοια του create. Το έργο βασίζεται σε κοσμογονικούς μύθους διάφορων θρησκειών και στους διαφορετικούς τρόπους δημιουργίας του ανθρώπου. Η δημιουργία είναι στο κέντρο της δραματουργίας της παράστασης, η δυσκολία του να φτιάξεις, να γεννήσεις κάτι νέο από το μηδέν, να αλλάξεις δηλαδή τον κόσμο γύρω σου, να τον μεταμορφώσεις, να του προσθέσεις κάτι που δεν υπήρχε πριν και που θεωρείς ότι χρειάζεται να υπάρχει. Έτσι αντιλαμβάνομαι τη δημιουργία. Σαν μία προσπάθεια αλλαγής του κόσμου που μας περιβάλλει. Είναι μια μορφή αντίστασης για εμένα, ένας προσωπικός μου τρόπος να συσχετιστώ με τα πράγματα και να τα αλλάξω.
Από παιδί ασχολήθηκα με την τέχνη, έκανα μαθήματα μουσικής, θέατρο και χορό. Στο σχολείο ήμουν από τα παιδιά που κάπως ήταν δεδομένο ότι θα ασχοληθεί με τα καλλιτεχνικά. Το γράψιμο ήρθε αργότερα, περισσότερο από ανάγκη να καταλάβω πράγματα για εμένα. Όταν πήγα στο Λονδίνο για σπουδές είδα για πρώτη φορά στη ζωή μου εικαστική εγκατάσταση – χωρίς καν να το γνωρίζω βρέθηκα σε μια έκθεση του Anselm Kiefer – και εκεί συνειδητοποίησα την επιρροή που έχει μέσα μου η εικόνα.
Εσένα τι σου αρέσει να αφουγκράζεσαι περισσότερο στην τέχνη; Υπάρχει κάτι που να παρακολούθησες πρόσφατα και να σε άφησε με πολλές σκέψεις;
Μου αρέσει να νιώθω κάτι όταν παρακολουθώ ένα καλλιτεχνικό έργο. Να ενεργοποιείται με κάποιο τρόπο το σώμα μου και οι αισθήσεις μου, όχι τόσο το μυαλό μου. Απολαμβάνω πολύ τα έργα που σε εισάγουν σε έναν ολοκληρωμένο κόσμο και που εξερευνούν τα άκρα κάθε κατάστασης. Επικοινωνώ πολύ με την τέχνη που παίζει με ακραίες στιγμές και με το πόσο μπορεί να διασταλεί κάτι πριν σπάσει. Περισσότερο με ενδιαφέρει να δω ένα έργο που προσπαθεί να κάνει κάτι καινούριο, να συμβεί κάτι πραγματικό, παρά μια ασφαλή και καλοφτιαγμένη κατασκευή που δεν προτείνει πραγματικά κάτι.
Πρόσφατα είδα την ταινία The Substance, της Coralie Fargeat που την βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα και αναζωογονητική. Θεωρώ ότι ρίσκαρε αρκετά με το παιχνίδι με τα άκρα που ανέφερα παραπάνω. Σπάνια βλέπεις κάτι τέτοιο.
Μιας και τα CREATA, όπως λες, «είναι μία τεράστια αποτυχία», εσένα ποια είναι η σχέση σου με την αποτυχία; Πιστεύεις ότι θέλει προσπάθεια η συμφιλίωση του ανθρώπου μαζί της;
Τα CREATA εξερευνούν την δημιουργική διαδικασία και με αυτήν είναι στενά συνδεδεμένη η αποτυχία. Κάθε φορά που δημιουργούμε κάτι, αποτυγχάνουμε σε έναν βαθμό. Νομίζω ότι ποτέ δεν μπορείς να φέρεις στον κόσμο ακριβώς αυτό που έχεις στο κεφάλι σου. Δεν μιλάω μόνο για ένα καλλιτεχνικό έργο, αλλά γενικά για κάθε προσπάθεια στη ζωή μας. Πάντα κάπου ως έναν βαθμό θα αποτύχουμε και νομίζω ότι αυτό είναι που φοβόμαστε. Όλοι μας έχουμε δειλιάσει κάπου μόνο και μόνο εξαιτίας του φόβου της αποτυχίας, της απόρριψης, του λάθους. Ναι, θέλει μεγάλη προσπάθεια η συμφιλίωση μαζί της, αλλά πιστεύω ότι υπάρχει μια απελευθέρωση αν καταφέρεις να πεις ωραία, εγώ ως εδώ έφτασα τώρα με τα εργαλεία που έχω με αυτές τις δεδομένες συνθήκες αυτή τη στιγμή. Είμαστε από τη φύση μας ατελή όντα και η αποτυχία, το λάθος, είναι κομμάτι της ζωής μας. Αρκεί να προσπαθείς και κάθε φορά να αποτυγχάνεις με λίγο καλύτερο τρόπο.
Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας την πορεία δημιουργίας της συγκεκριμένης performance; Μπορείς επίσης να μας πεις και μερικά λόγια για τους συνεργάτες σου σε αυτό το πόνημα;
Ξεκίνησα να σκέφτομαι για τα CREATA το 2022, όταν ένας καλλιτεχνικός χώρος στην Αθήνα μού πρότεινε να φτιάξω ένα νέο έργο και να το παρουσιάσω εκεί. Μετά από ένα μήνα έρευνας πάνω σε κοσμογονικούς μύθους, τελετουργίες σχετικές με την γέννηση του ανθρώπου και ανθρωπολογικές μελέτες για την κοσμογονική βία, άρχισα να φτιάχνω το προσχέδιο του κειμένου, της μουσικής και της συνολικής ιδέας. Ωστόσο, το πρότζεκτ δεν προχώρησε, γιατί ο χώρος εκείνος βρήκε το έργο περισσότερο ακραίο από αυτό που θα ήθελε. Τα CREATA έμειναν στο ψυγείο, μέχρι που μας δέχτηκε η Κουαντρεννάλε της Πράγας και εκεί έγινε και η πρεμιέρα της παράστασης, τον Ιούνιο του 2023 στο DISK Theatre του DAMU (Εθνική Ακαδημία Παραστατικών Τεχνών της Τσεχίας). Καθώς η παρουσίαση εκεί πήγε πολύ καλά, θέλαμε να γίνει και στην Αθήνα και όταν μάθαμε ότι άνοιξαν τα Τζάμια Κρύσταλλα – ένας νέος χώρος αφιερωμένος στην performance – αποφασίσαμε να το κάνουμε.
Να πω ότι ούτε τότε ούτε τώρα δεν είχαμε λάβει κάποια επιχορήγηση ή οικονομική βοήθεια – η παράσταση γίνεται αποκλειστικά με δικούς μας πόρους. Για τον λόγο αυτό είμαι ευγνώμων για τους συνεργάτες μου, με τους οποίους προχωράμε μαζί εδώ και αρκετά χρόνια. Τίποτα δεν θα ήταν εφικτό αν δεν υπήρχε αυτή η ομάδα να στηρίζει το έργο. Πίσω από τα CREATA βρίσκεται η δραματουργία της Δάφνης Πατσουράκου, η σκηνογραφία της Όλγας Ντέντα, τα κοστούμια του Κωνσταντίνου Χαλδαίου, η οργάνωση παραγωγής και οι κατασκευές της Λυδίας Λαμπροπούλου, η κινησιολογία της Μάρως Πέτλη, οι φωτισμοί της Μαριέττας Παυλάκη, οι καλλιτεχνικές συμβουλές του Εμμανουήλ Κωνσταντινίδη, η επικοινωνία της Κατερίνας Τριχιά, τα γραφιστικά του Δημήτρη Γκέλμπουρα. Είμαι ευγνώμων για τις δύο ηθοποιούς που ερμηνεύουν τα CREATA, την Μάρω Πέτλη και την Ιόνυ Μοσχοβάκου. Τέλος, έχουμε λάβει τεράστια υποστήριξη και βοήθεια από φίλους και συνεργάτες όπως η Μαρία Κοντούδη, η Λυδία Λαγιάκου, ο Βαγγέλης Μούντριχας και η Νεφέλη Παπαναστασοπούλου.
Τα CREATA ξεκίνησαν την πορεία τους στην Τσεχία και τώρα φτάνουν στην Ελλάδα. Γνωρίζεις ήδη αν πρόκειται η performance να ταξιδέψει κάπου άλλου; Έχεις κάποιο συγκεκριμένο πλάνο που μπορείς να μοιραστείς μαζί μας;
Είναι κάτι που το θέλουμε πολύ, ειδικά γιατί πρόκειται για ένα έργο που ξεκίνησε την πορεία του από έναν σημαντικό θεσμό του εξωτερικού. Έχουν γίνει κάποιες συζητήσεις, αλλά ακόμα δεν είναι κάτι ανακοινώσιμο. Είναι δύσκολο εγχείρημα όταν δεν υπάρχει οικονομική στήριξη από την ίδια σου την χώρα.
Περισσότερες πληροφορίες για την performance CREATA μπορείτε να βρείτε εδώ.
