Θα σε γυρίσω πάλι πίσω στο όμορφο παρελθόν που πάντα μας αρέσει. Συγκεκριμένα, στα χρόνια της Νouvelle Vague, που έχουν επηρεάσει όλο το φάσμα του κινηματογράφου από τότε που κάποιοι αποφάσισαν να αντικρούσουν το σύστημα. Ένας από αυτούς τους «επαναστάτες» ήταν και ο François Truffaut, ο οποίος σαν σήμερα, την 6η Φεβρουαρίου 1932 γεννιέται στο Παρίσι. Δικαιωματικά, λοιπόν, η μέρα αλλά και το σημερινό αφιέρωμα του ανήκει.
Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους δημιουργούς της Nouvelle Vague, o François Truffaut δεν ήταν ιδιαίτερα μορφωμένος
Αγαπούσε όμως πολύ τον τρόπο με τον οποίο μπορούσε να δείξει μια ιστορία μέσα από μια εντελώς δική του προσέγγιση, τόσο διαφορετική για τα δεδομένα της εποχής όσο και ικανή για να τον ξεχωρίζει από τους δημιουργούς της εποχής.
Ο ίδιος ρωτάει αν το σινεμά είναι πιο σημαντικό από την ίδια τη ζωή. Aπαντάει μόνος του πως από τη ζωή εκείνος προτιμά την αντανάκλαση της. Ίσως αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που επέλεγε σε πολλές ταινίες του να προβάλει και να μεταφέρει κομμάτια του εαυτού του στους χαρακτήρες που έπλαθε. Οριακά επέλεγε να δημιουργεί αυτοβιογραφικές παρά καθαρή μυθοπλασία.
Από μικρός ήταν ατίθασος και δεν ήθελε να προσαρμοστεί σε μια «κανονική» πορεία της ζωής
Έτσι, αποφάσισε να αλλάξει συνήθειες βλέποντας τρεις ταινίες την ημέρα και διαβάζοντας τρία βιβλία την εβδομάδα. Όντας πια γνωστός στους κινηματογραφικούς κύκλους της πόλης, δεν θα αργήσει να γνωρίσει τους υπόλοιπους κριτικούς του «Cahiers du Cinema» και να αφήνει το στίγμα του με κριτικές «μανιφέστα» για τις ταινίες της εποχής. Επαναστάτησε το 1959 και ακολούθησε πιστά τη κατάργηση της ωραιοποίησης όλων των πραγμάτων που μπορούσε να περιγράψει ο μέχρι τότε γαλλικός κινηματογράφος.
Φυσικοί χώροι γυρισμάτων και όχι στούντιο, φυσικοί φωτισμοί και χαρακτήρες που περιπλανούνται, με έντονες υπαρξιακές ανησυχίες που συνήθως καταλήγουν σε αμφιλεγόμενα συμπεράσματα. Αυτά είναι τα κάποια από τα χαρακτηριστικά των ταινιών της Nouvelle Vague εποχής, όπως ήδη γνωρίζουμε, και σίγουρα ο François Truffaut δεν παρεκκλίνει από αυτά. Ωστόσο, προτιμά να διατηρεί ένα ιδιαίτερο ύφος στις ιστορίες του. Εκεί οι χαρακτήρες έχουν το χρόνο να ξεδιπλωθούν μπροστά σε αυτό που ζουν. Επιμένει στην αφήγηση, επικεντρώνεται στους διαλόγους και σίγουρα προσέχει ιδιαίτερα τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών του. Ωστόσο, αν δεις μια από τις παρακάτω ταινίες που σου προτείνω, θα ανακαλύψεις πολλά παραπάνω από όσα διαβάζεις εδώ.
The 400 Blows (1959)
Η ταινία «σταθμός» του νέου γαλλικού κύματος, είναι και η αφετηρία για το κόσμο των μεγάλων μήκους ταινιών του Truffaut. Σε αντίθεση με το Breathless του Jean-Luc Godard, η ιστορία αφορά τη ταραχώδη ζωή του 14χρονου Antoine Doinel, που υποδύεται ο Jean-Pierre Leaud, το alter ego του Truffaut. Σε συνεχή προβλήματα στο σχολείο, ο Antoine, επιστρέφει καθημερινά στο σπίτι και στους γονείς του και καλείται να αντιμετωπίσει τη δυστυχισμένη παρουσία και ζωή τους. Η μητέρα του έχει σχέση με κάποιον άλλον άντρα, και ο πατέρας του μετά βίας παρίσταται στο σπίτι. Μη μπορώντας να αντιμετωπίσει τη κατάσταση, παίρνει τον έλεγχο στα χέρια του. Αποφασίζει να κάνει αισθητή τη παρουσία του και όταν η αστυνομία τον ανακαλύπτει, τον στέλνει σε χώρο κράτησης ανηλίκων. Ο Truffaut στην ταινία αυτή, δημιουργεί όχι μόνο μια διαφορετική προοπτική στη ταραγμένη παιδική ηλικία του Antoine, αλλά δίνει μια τρυφερή σχεδόν πνοή με την ολοκλήρωσή της.
Shoot the Piano Player (1960)
Στη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του, ο Truffaut, ξεφεύγει λίγο από τη πρώτη και δημιουργεί ένα φιλμ νουάρ λίγο διαφορετικό. Έχει μια διάθεση ανασύνθεσης και ταυτόχρονα απομυθοποίησης των αμερικάνικων φιλμ νουάρ. Παράλληλα, το μοντάζ που χρησιμοποιεί είναι το κύριο χαρακτηριστικό της πλοκής. Βασισμένη σε ένα pulp μυθιστόρημα του David Goodis, η ταινία μιλά για τον κάποτε διάσημο πιανίστα Edouard Saroyan (Charles Aznavour). Εκείνος θέλει πια να ξεχάσει τον λόγο που τον άφησε η γυναίκα του. Τώρα βρίσκεται με άλλο όνομα σε ένα φτωχό καφέ του Παρισιού. Ερωτεύεται μια σερβιτόρα και προσπαθεί να πάει κόντρα στη ντροπαλή του φύση για να την κατακτήσει. Ταυτόχρονα, ο αδερφός του τον εμπλέκει σε μια διαμάχη συμμοριών και όλη αυτή η κατάσταση δημιουργεί μια πιο ιδιαίτερη όψη στο μεταξύ τους ειδύλλιο.
Jules and Jim (1962)
Ένα ερωτικό τρίγωνο, μια μοιραία γυναίκα και δύο φίλοι. Παρίσι, λίγο πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Jules (Oscar Werner) και ο Jim (Henri Sere) ερωτεύονται την ίδια γυναίκα, την Catherine (Jeanne Moreau). Εκείνη όμως, ερωτεύεται μόνο τον Jules και τελικά παντρεύονται. Μετά τον πόλεμο, όμως κάτι θα αλλάξει στα συναισθήματα της. Εδώ ο Truffaut αφήνει τους δύο φίλους να φιλοσοφούν γύρω από τη ματαιότητα, τον έρωτα, τον θάνατο. Την ίδια στιγμή, η Catherine αποτελεί την πιο ανάλαφρη και φωτεινή πλευρά της ταινίας. Και οι τρεις χαρακτήρες είναι μοναδικοί, σίγουρα όμως την προσοχή τραβά η Catherine και ο αισθησιασμός που αποπνέει. Το παράδοξο και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ταινίας αυτής είναι ότι δεν ακολουθεί μια ορθολογική αφήγηση. Αντίθετα, σε αφήνει να την ανακαλύψεις μέσα από τα συναισθήματα και τις καταστάσεις.
The Soft Skin (1964)
Ο François Truffaut επιλέγει και σε αυτή τη ταινία κεντρικό θέμα τον έρωτα, αλλά στην πιο υπαρξιακή του μορφή. Παίζει με την αντίληψη, την τύχη, το μοιραίο και σε βάζει μέσα στο συναίσθημα των πρωταγωνιστών πολύ απλά και λιτά. Η ιστορία ξεκινάει ως φιλμ νουάρ, καθώς ο πρωταγωνιστής της ιστορίας τρέχει να προλάβει την πτήση του για τη Λισαβόνα. Οι πρώτες σκηνές θυμίζουν ταινία καταδίωξης στους δρόμους του Παρισιού. Δημιουργούν έτσι μια σχέση έντασης ανάμεσα στην ταινία και τον θεατή. Ταξιδεύοντας ο Pierre (Jean Desailly) στη Λισαβόνα για μια διάλεξη, γνωρίζει και ερωτεύεται την αεροσυνοδό Nicole (Françoise Dorléac). Θέλοντας να ζήσει τον έρωτα του με τη Nicole ως το τέρμα, ο Pierre ισορροπεί ανάμεσα στην ανάγκη του να προστατεύσει την οικογένεια του, αλλά και στην αποφυγή της γυναίκας του.
Day for Night (1973)
Για το τέλος αυτού του αφιερώματος, θα σου μιλήσω για μια ταινία που μιλάει για ταινίες. Έχω παραλείψει πολλές που αξίζουν να αναφερθούν, αλλά ήθελα να σου μιλήσω περισσότερο για τις αγαπημένες μου. Και αυτή είναι μια από αυτές. Το Day for Night εξιστορεί τη παραγωγή της ταινίας ‘Je Vous Présente Paméla’ (Γνωρίστε την Pamela). Πρόκειται για ένα κλισέ μελόδραμα στο οποίο πρωταγωνιστεί ένας βετεράνος της μεγάλης οθόνης, ο Alexander (Jean-Pierre Aumont), μια πρώην diva, η Severine (Valentina Cortese), ο καρδιοκατακτητής Alfonso (Jean-Pierre Leaud) και μια βρετανίδα ηθοποιός η Julie Baker (Jacqueline Bisset). Η τελευταία προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο νευρικό κλονισμό και τη διαμάχη ανάμεσα με τον κατά πολύ μεγαλύτερο σύζυγό της.
Πίσω από τις κάμερες, ηθοποιοί και συνεργείο εμπλέκονται ανάμεσα σε έρωτες, πάθη, χωρισμούς, στεναχώριες. Όλη η παραγωγή όμως κλονίζεται όταν μια ηθοποιός αποκαλύπτει ότι είναι έγκυος. Το Day for Night είναι μια ταινία για ταινίες και τίποτα παραπάνω. Δεν ήθελε έτσι και αλλιώς και ο François Truffaut να είναι κάτι παραπάνω. Ήθελε να δείξει, χωρίς προσχήματα και στολίδια, το τι ακριβώς συμβαίνει πίσω από το φιλμ.
Αν αγαπάς την τέχνη του κινηματογράφου, όσο ο Truffaut αγαπούσε να φτιάχνει ταινίες, τότε τουλάχιστον μια από τις παραπάνω αξίζει την προσοχή σου.
