Συντάκτης: Γρυλλάκης Νίκος
Είναι μια ηθοποιός που κατέχει έναν ιδιαίτερο ερμηνευτικό αέρα όταν ανεβαίνει στην σκηνή. Συνήθως την συναντάμε σε ρόλους δυναμικούς και επιβλητικούς αλλά τα τελευταία χρόνια έχει σχεδόν ταυτιστεί με έναν ρόλο ο οποίος δεν θα περίμενε κανείς ότι προοριζόταν για εκείνη. Ο λόγος για την Κατερίνα Διδασκάλου, η οποία βρίσκεται στην 8η σεζόν της παράστασης “Η Πόρνη από πάνω”, μια παράσταση που έχει επαναληφθεί αμέτρητες φορές και στην πόλη της Θεσσαλονίκης.
Η Κατερίνα Διδασκάλου ντύνεται τα τελευταία οκτώ χρόνια με τα ρούχα μιας γυναίκας καταπιεσμένης και δυστυχισμένης, της Ερατούς, η οποία πνίγεται από την κοινωνία και τους ανθρώπους γύρω της μέχρι την ημέρα που βλέπει τη ζωή διαφορετικά λόγω της πόρνης που μετακομίζει στο από πάνω πάτωμα.
Λίγο πριν γίνει ξανά η Ερατώ στο Θέατρο Αμαλία, η Κατερίνα Διδασκάλου μίλησε στο TFC Magazine για τα θέματα που θίγει αυτός ο μοναδικός μονόλογος του Αντώνη Τσιπιανίτη.
– Κλισέ αυτό που θα σας πω κ. Διδασκάλου αλλά η παράστασή σας δεν λέει να ρίξει αυλαία.
Αυτό το αποφασίζει ο κόσμος. Η παράσταση κρατάει λόγω αυτής της μεγάλης ανταπόκρισης του κόσμου.
– Θεωρείτε την θεματική της παράστασης γυναικεία;
Όχι, το θέμα της παράστασης είναι ανθρώπινο. Η κατάχρηση εξουσίας ή η έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης είναι χαρακτηριστικό πολλών ανθρώπων και όχι μόνο γυναικών. Δεν υφίστανται μόνο οι γυναίκες ψυχολογική κακοποίηση. Υφίστανται και άντρες σε πολύ μεγάλο βαθμό. Έρχονται πολλοί άντρες και μου λένε “Κυρία Διδασκάλου ξέρετε τι ακούμε τώρα με την κρίση; Είσαι άχρηστος, δεν φέρνεις λεφτά στο σπίτι”. Αυτό δεν είναι κακοποίηση;
– Έχω την αίσθηση ότι η παράστασή σας μιλάει για την ανθρώπινη ελευθερία εν γένει. Αισθανθήκατε ποτέ εσείς ότι δεν είστε ελεύθερη ή ότι κάποιος καταπατά την προσωπική σας ελευθερία;
Όχι. Προσπάθησα πραγματικά πολύ να περισώσω την ελευθερία στη ζωή μου. Θυμάμαι πάντα τον πατέρα μου που έλεγε “Κάποιος είναι τόσο ευτυχής όσο το ποσοστό ελευθερίας που περισώζει.” Εγώ κοίταξα να το διαφυλάξω αυτό στη ζωή μου.
– Φαντάζομαι ότι δεν θα ήταν και πολύ εύκολο.
Είναι επιλογές. Τις κάνεις και προχωράς.
– Επιλογές που γίνονται όπως βλέπουμε στο έργο του Τσιπιανίτη μέσα σε θεσμούς παρηκμασμένους και καταστάσεις μίζερες. Είναι ο θεσμός της οικογένειας, ο γάμος, είναι η κοινωνία, οι δημόσιοι λειτουργοί στη δύση τους;
Και αυτό που περιγράφετε είναι, εν μέρει, επιλογή. Το να είμαστε σε έναν γάμο συμβατικά, το να είμαστε σε έναν γάμο για κοινωνικούς μονολόγους είναι μια καταπίεση. Υπάρχουν, όμως, και πολλοί υγιείς γάμοι. Ο Αντώνης (Τσιπιανίτης) κατορθώνει να τα περιγράφει όλα αυτά με εξαιρετικό χιούμορ και η τελική πορεία της Ερατούς προς το φως είναι η καλή πλευρά των πραγμάτων. Όταν θέλουμε κάτι πολύ συμμαχούν όλα μαζί. Υπάρχει η δυνατότητα να πετύχουμε το καλό μέσα από τις επιλογές μας. Ναι, είναι όλα σε παρακμή. Από κει και πέρα όμως είναι πολύ σαφές ότι οι επιλογές μας μας ακολουθούν.
– Ψηφίστηκε πριν από λίγες μέρες η απαγόρευση της έκτρωσης στην Αλαμπάμα και θέλω να σας ρωτήσω αν νιώθετε ότι παίρνονται αποφάσεις για τις γυναίκες ερήμην τους. Να σημειώσω ότι το νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε από 25 άντρες.
Φυσικά παίρνονται αποφάσεις ερήμην των γυναικών. Είναι και αυτό μέσα στα ζητήματα με τα οποία ασχολείται ο κόσμος. Φυσικά. Αν μιλήσουμε για τις γυναίκες παγκόσμια, οι στατιστικές στην Ευρώπη έχουν δείξει ότι έχει αυξηθεί η ενδοοικογενειακή βία. Έχει αυξηθεί μάλιστα στη Σκανδιναβία γιατί εκεί οι γυναίκες τολμούν και το λένε πιο εύκολα. Στις μεσογειακές χώρες είναι πολύ μικρότερα τα ποσοστά γιατί οι γυναίκες δεν το καταγγέλλουν. Ας μη μιλήσουμε για τις γυναίκες στην Σαουδική Αραβία… Δεν τους επιτρέπεται καν να οδηγούν. Αυτά τα πράγματα είναι τραγικά.
– Δημιουργείται φόβος που δεν εκτονώνεται;
Ο φόβος γενικά μας κρατάει δέσμιους. Ο φόβος του τι θα πει η κοινωνία, ο φόβος μη μας θεωρήσουν το κακό παιδί, ο φόβος μη μείνουμε μόνοι μας, ο φόβος μη μείνουμε χωρίς χρήματα. Οι φόβοι είναι προορισμένοι για να μας κρατούν δέσμιους. Αν ακούσετε γύρω σας, ειδικά τώρα που είμαστε σε προεκλογική περίοδο, όλοι για καταστροφές μιλάνε. Προσπαθούν να μας πείσουν ότι δεν υπάρχει ελπίδα. Το βρίσκω τραγικό. Μα είναι στο χέρι μας, τελικά.
– Δεν σκεφτόμαστε λύσεις όμως, μένουμε στην καταστροφολογία. Όταν βρισκόμαστε προ των ευθυνών μας, όπως βρίσκεται η Ερατώ, όταν αντιλαμβανόμαστε ότι η ζωή μας δεν είναι αυτό που την θέλαμε να είναι, πόσο εύκολο είναι να ανατρέψουμε τα πράγματα;
Ξέρετε, η Ερατώ αναρωτιέται μέσα στην παράσταση: “Ο Λευτέρης ήταν αυτό που ήταν, εγώ; Γιατί το δέχτηκα αυτό; ” Αρχίζει και αναρωτιέται. Προφανώς δίνει τις απαντήσεις στο γιατί τα δέχτηκε. Μεγάλωσε με έναν βάναυσο πατέρα, με μια μητέρα υποτακτική που τα υπέμενε όλα. Τι πρωτότυπο, να βρει έναν ολόιδιο σύζυγο… Αυτά επαναλαμβάνονται σαν σχήματα. Το θέμα είναι τι κάνουμε για αυτό. Η Ερατώ αρχίζει και σκέφτεται και δρα. Αλλά να μην τα προδώσουμε όλα.
– Φαντάζομαι ότι με το να ζήσετε αυτήν την εμπειρία εδώ και οκτώ χρονιές θα έχετε ακούσει πολλές ιστορίες από ανθρώπους που παρακολούθησαν την παράσταση. Γυναίκες που πιθανώς να μην λυτρώνονται όπως η Ερατώ.
Έχω ακούσει άπειρες και συγκλονιστικές ιστορίες. Ακούω και το πολύ παρηγορητικό “αλλάζω ρότα από αύριο”. Μου δίνει πολύ μεγάλη χαρά. Οι εξομολογήσεις είναι άπειρες.
– Πιστεύετε ότι είναι αρκετά δυνατό το θέατρο για να αλλάξει τη ζωή του θεατή που θα παρακολουθήσει μια παράσταση;
Κατ’ εξοχήν. Φυσικά έχει αυτή τη δυνατότητα το θέατρο. Αυτή είναι η αποστολή του. Το θέατρο είναι ζώσα διδασκαλία. Ο θεατής έρχεται και μαθαίνει και παθαίνει μέσα από τον ήρωα. Και φτάνει στην κάθαρση. Αυτό τουλάχιστον νομίζω.
– Κάτι εξίσου ουσιαστικό το οποίο θίγεται στο έργο είναι η έλλειψη αυτοεκτίμησης που καμιά φορά χαρακτηρίζει τους ανθρώπους. Τι πιστεύετε ότι μας οδηγεί στο να μην αγαπάμε τον εαυτό μας ή να είμαστε φοβικοί;
Πρέπει να προσέχουν οι γονείς τα παιδιά από μικρά. Ξέρετε, ένα μωρό γεννιέται τέλειο. Δεν ντρέπεται για τίποτα. Γεννιόμαστε και νιώθουμε τέλεια με τους εαυτούς μας. Όταν θέλουμε κάτι ουρλιάζουμε, όταν είμαστε χαρούμενοι φωτίζεται ολόκληρο το πρόσωπο. Σιγά σιγά αυτό χάνεται. Οι “σοφότεροι” μας γεμίζουν αμφιβολίες. Απλά πράγματα. Ακόμα και το ότι είσαι πολύ ψηλή για να γίνεις μπαλαρίνα. Ξαφνικά μπαίνουν ετικέτες στα παιδιά. Αυτό είναι ένα τεράστιο λάθος. Και νομίζω ότι αυτά που ακούμε και το πως τα προσλαμβάνουμε είναι αυτά που μας οδηγούν πολλές φορές σε τέτοιου είδους συμπλέγματα.
Στα παιδιά πρέπει να λέμε μόνο πόσο όμορφα και έξυπνα είναι. Να τα σπρώχνουμε να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους.
– Ποια είναι εκείνα που διαμόρφωσαν την Κατερίνα Διδασκάλου σαν άνθρωπο μέχρι σήμερα;
Οι γονείς μου, φυσικά. Ήδη, όπως είδατε, σας μίλησα για κάτι που μας έλεγε ο πατέρας μας. Και η μητέρα μου. Ένα θα σας πω, το οποίο πραγματικά μου έχει μείνει από αυτήν. Μια ευχή. Μας έλεγε “Σας εύχομαι να έχετε τόσο ενδιαφέρουσα ζωή που να μην ασχολείστε ποτέ με τις ζωές των άλλων”. Εκτός αν είναι να βοηθήσουμε.
– Κρίνουμε αυστηρά το πώς ζουν οι άλλοι και ταυτόχρονα όμως το φθονούμε;
Αντί να ευγνωμονούμε για αυτά που έχουμε, κοιτάζουμε συνέχεια αυτά που δεν έχουμε. Εγώ πιστεύω ότι η ευγνωμοσύνη είναι αυτό που χρειάζεται να νιώθουμε. Η ευγνωμοσύνη είναι αυτή που φέρνει την αφθονία. Όχι το να μετράμε τι έχει ο διπλανός.
