Κάθε καινούριο βιβλίο φαντάζει σαν την πρώτη επίσκεψη στο σπίτι ενός αγνώστου. Οι πρώτες σελίδες μοιάζουν με τον προθάλαμο ενός σπιτιού, στο οποίο δεν έχεις αποφασίσει ακόμα αν πρέπει να βγάλεις τα παπούτσια σου και να βολευτείς. Στο λογοτεχνικό της ντεμπούτο, η Deniz Ohde μάς πείθει ήδη από τις πρώτες γραμμές ότι αυτό το σπίτι θα μας φιλοξενήσει για όσο χρειαστεί. Μας προειδοποιεί όμως συγχρόνως πως η διαμονή αυτή θα μας ξεβολέψει. Ο λόγος για το «Διάχυτο φως», το 77ο βιβλίο της σειράς Aldina των εκδόσεων Gutenberg.
Η συγγραφέας
Η Deniz Ohde μεγάλωσε, όπως και η αφηγήτριά της, σε μια εργατική συνοικία της Φρανκφούρτης. Από μικρή είχε έφεση στη γραφή και σκάρωνε στίχους τραγουδιών. Με τη βοήθεια του διαδικτύου άρχισε να επικοινωνεί κάπως αποστασιοποιημένα τις πρώτες ιστορίες της. Αργότερα ακολούθησαν συμμετοχές σε διαγωνισμούς λογοτεχνίας και ανθολογίες. Σύντομα την προσέλκυσαν οι σπουδές στη Γερμανική Γλώσσα και Λογοτεχνία και βρέθηκε στη Λειψία. Το 2020 εκδίδει το «Διάχυτο Φως» και αποσπά θετικές κριτικές και βραβεία. Η ίδια έχει δηλώσει πως δε θεωρούσε αυτονόητη την επιτυχία του. Πίστευε, όμως, ότι θα προσγειωθεί στα χέρια όσων το έχουν ανάγκη.
Η πόλη
Το σκηνικό που εκτυλίσσεται η ιστορία είναι εξίσου σημαντικό με την ίδια την ιστορία. Το βιβλίο της Ohde είναι ένα εξαίσιο δείγμα του πώς το περιβάλλον στο οποίο ζούμε επιδρά και διαμορφώνει τη ζωή μας. Η πορεία της αφηγήτριας θα ήταν σίγουρα διαφορετική χωρίς το Βιομηχανικό Πάρκο να σκιάζει τις παιδικές της αναμνήσεις και τις ελπίδες της για διαφυγή. Τα σύννεφα σκόνης, το πηχτό βιομηχανικό χιόνι και η μόλυνση εισχωρούσαν πολύ πιο βαθιά από το προφανές στις ζωές των κατοίκων. Ένας από αυτούς τους ανθρώπους ήταν και ο μπαμπάς της αφηγήτριας, που επί σαράντα χρόνια για σαράντα ώρες την εβδομάδα βουτούσε φύλλα αλουμινίου σε διαλύματα οξέων. Από αυτήν την πόλη είναι που προσπαθεί να αποσυνδεθεί και η ίδια όλη της τη ζωή.
View this post on Instagram
Τα flashbacks
Η επιστροφή της αφηγήτριας στη γενέτειρά της για το γάμο των παιδικών της φίλων δίνει ώθηση στην ιστορία. Αυτή η επαφή με γνώριμα πρόσωπα και σκηνικά επαναφέρει μνήμες της παιδικής και εφηβικής της ηλικίας. Η αφήγηση μοιάζει να χωρίζεται στη ζωή στο σπίτι και στη ζωή στο σχολείο. Και τα δύο αυτά περιβάλλοντα υπήρξαν καταλυτικά στην προσωπικότητα και τις επιλογές της.
Το σπίτι
Η οικογενειακή της ζωή συντίθεται από τον πατέρα, τη μητέρα και τον παππού της. Οι δύο άντρες της οικογένειας δεν έφυγαν ποτέ από την περίμετρο της γειτονιάς τους. Η μητέρα αντιθέτως άφησε πίσω της τα χωριά της παραλιακής Τουρκίας στην αναζήτηση ενός άλλου ορίζοντα. Μέρος αυτής της απέχθειας του πατέρα για αλλαγή είναι και η αδυναμία του να πετάξει πράγματα και η ανασφάλειά του για το άγνωστο. Με την εμμονή του να αγοράζει αντικείμενα και τον εθισμό του στο αλκοόλ επέβαλλε ένα σπίτι αφθονίας και σιωπής. Η μητέρα από την άλλη μην κατέχοντας εξαρχής τη γλώσσα και αργότερα κάποιας μορφής ανεξαρτησία επιδιδόταν στον περιορισμό της ζημιάς. Αυτός ο φόβος και η επιθυμία για αλλαγή που της κληροδότησαν οι γονείς της βρίσκονται σε μία διαρκή πάλη εντός της αφηγήτριας.
Το σχολείο
Μέσα στην προσπάθειά της να αποκωδικοποιήσει ήχους από σπασμένα ποτήρια, μισάνοιχτες πόρτες και εκφράσεις, λίγος χρόνος έμενε για αριθμούς και λέξεις. Το περιβάλλον της σχολικής τάξης, αντί να είναι ένα καταφύγιο από το σπίτι, ήταν άλλη μία επιβεβαίωση της αβοηθητότητάς της. Η Ohde καταθέτει μία αιχμηρή κριτική στο εκπαιδευτικό σύστημα και ιδίως στην απόσταση ανάμεσα σε αυτά που υπόσχεται και στην ανισότητα με την οποία ανταμείβει. Η αφηγήτρια μάς κουβαλάει μέσα στη σχολική της τσάντα σε κάθε σχολική βαθμίδα και μας ξυπνά αισθήματα οργής μπροστά στην αδικία.
Τα συναισθήματα
Το συναίσθημα έχει κεντρική παρουσία στην αφήγηση. Η ενοχή και η ντροπή διατρέχουν όλο το κείμενο και ποτίζουν τα δάχτυλά μας καθώς γυρνάμε τις σελίδες. Μπροστά στους δασκάλους που περιμένουν απαντήσεις, στην επιθυμία της να φύγει, αλλά και να μείνει αναδύεται η ενοχή. Η ντροπή συνοδεύει το δεύτερο όνομά της, τις ακαδημαϊκές της επιδόσεις και το γεμάτο άχρηστα πράγματα σπίτι της. Ίσως η ντροπή και η ενοχή της παιδικής ηλικίας, όταν δε θεραπεύονται, να κρύβονται πίσω από κάθε ενήλικα που παλεύει με τη θλίψη.
Η Deniz Ohde έφερε στο φως το «Διάχυτο φως» κι αυτό με τη σειρά του εκείνη. Και είμαστε ευγνώμονες και για τα δύο.
ακούγεται πολύ δυνατό και συγκινητικό