Συντάκτης: Γρυλλάκης Νίκος
Η Θεανώ Αμοιρίδου είναι μια ηθοποιός που κάνει υπέροχο θέατρο στην πόλη μας και αυτήν την περίοδο ξεχωρίζει στην παράσταση “Φαέθων” που παρουσιάζεται στο Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας – Θράκης. Η παράσταση αυτή είναι αδιαμφισβήτητα μια από τις πιο ιδιαίτερες και δυνατές παραστάσεις της σεζόν. Μια παράσταση ενοχλητική, από αυτές που σε βγάζουν από τη βολική σου θέση και σε αναστατώνουν, σε κάνουν να στριφογυρίζεις στο κάθισμά σου, να πνίγεσαι, να ψάχνεις για διέξοδο. Αν θέλετε τη συμβουλή μας, κάντε άμεσα την κράτησή σας. Μέχρι τότε, εμείς μιλήσαμε για εσάς με την Θεανώ Αμοιρίδου για αυτήν την παράσταση και για τις προβληματικές του έργου του Δημητριάδη.
– Πόσο εύκολο ήταν να ακουμπήσετε πάνω σε ένα τόσο ωμό και σκληρό κείμενο του Δημητριάδη και να προσεγγίσετε μια γυναίκα που υφίσταται λεκτική και σωματική κακοποίηση; Με ποιον τρόπο την αντιμετωπίσατε και τι είδαν τα δικά σας μάτια μέσα στην ψυχή αυτού του πλάσματος;
Η γραφή του Δημήτρη Δημητριάδη είναι για μένα ένας ισχυρός λόγος για να ανέβω στη σκηνή, και ποτέ δεν είναι εύκολο. Ιδιαίτερα σ’ αυτό το κείμενο που τα πράγματα φτάνουν στα άκρα. Ένα μέρος του εαυτού σου πάντα αντιστέκεται, αλλά ένα άλλο θέλει να βυθιστεί σ’ αυτόν τον κόσμο, να ερευνήσει, να γίνει μέρος της ιστορίας όσο πιο αυθεντικά γίνεται. Όσο για τον ρόλο, προσπάθησα να μην κρίνω αυτή τη «μάνα», αλλά να είμαι όσο γίνεται αυτή με τη σκέψη ότι έτσι θα αναδυθεί πιο καθαρά το παράλογο της παθητικότητας, της έλλειψης πρωτοβουλίας, της αδράνειας. Πώς γίνεται μία γυναίκα να υφίσταται τόσα πολλά και να μην αντιδρά; Και σε ποιο βαθμό ο θεατής ταυτίζεται με αυτή τη μη-δράση.
– Αντιμετωπίσατε την ηρωίδα που υποδύεστε ως συνένοχη λόγω της βουβής στάσης της, της παθητικής στάσης μιας μάνας που κοιτάζει υποταγμένη τα παιδιά της να υφίστανται τον εξευτελισμό;
Ναι, ισχύει αυτό. Αλλά ταυτόχρονα είναι κι ένα τραγικό πρόσωπο. Η μοίρα της είναι γραμμένη στα κύτταρά της. Έχει μάθει να ζει σε ένα πατριαρχικό σύστημα. Της έχει δοθεί ένας ρόλος και τον γνωρίζει πολύ καλά. Πολλές πτυχές αυτού του ρόλου θεωρούνται -από τους περισσότερους- αρετές για τη γυναίκα, ακόμη και σήμερα. Έτσι δεν είναι μόνο θύτης αλλά και θύμα. Ένα οικειοθελές θύμα.
– Παρακολουθώντας την παράσταση, αναλογίστηκα ότι ο θρησκευτικός λόγος διαστρεβλώνεται πολύ συχνά από τα στόματα των πιστών ή τουλάχιστον παρερμηνεύεται δημιουργώντας αντιφάσεις. Ποια είναι η δική σας αίσθηση;
Συμφωνώ μαζί σας. Ο άνθρωπος έχει την τάση να φέρνει το οτιδήποτε -όσο ιερό κι αν είναι αυτό- στα μέτρα του. Και από εκεί ξεκινάει το πρόβλημα.
– Το φαινόμενο των σχέσεων εξουσίας, το δίπολο Εξουσιαστή-Εξουσιαζόμενου είναι κάτι που παρατηρείτε ότι υπάρχει στην κοινωνία μας; Θεωρείτε ότι ο δυνατός ασκεί την επιρροή του, ίσως και την τυραννία του στον αδύνατο εκεί έξω;
Ναι, πιστεύω ότι ισχύει αυτό στην πολιτισμένη κοινωνία μας. Ο δυνατός μπορεί να τυραννήσει τον αδύναμο, το θέμα είναι πώς αντιδράει μια πολιτισμένη κοινωνία σ’ αυτό. Αν ο πολιτισμός δεν ξεκινάει από την προσπάθεια για σεβασμό στη ζωή (σε οποιαδήποτε μορφή της), ακόμα και στην πιο αδύναμη, είναι πολιτισμός;
– Μια φράση σοκαριστική όσο και ενδιαφέρουσα μέσα στο κείμενο του Δημητριάδη είναι η φράση «Ελάτε να βλέπετε. Τι νόημα έχουν τα θεία μυστήρια χωρίς το εκκλησίασμα;» Σκέφτομαι ότι, ίσως λόγω διαστροφής ή νοσηρής φιληδονίας, το έγκλημα πολλές φορές δεν έχει νόημα για έναν τέτοιο νου αν ο ίδιος δεν μπορεί να αντικρίζει τον φόβο ή την απελπισία του θύματος. Ποια θεωρείτε ότι είναι αυτά τα στοιχεία που γεννούν ή διαμορφώνουν τέτοιες αντιλήψεις, τέτοια αρρωστημένα μυαλά;
Η υποτίμηση (με κάθε τρόπο) του παιδιού σε βρεφική, νηπιακή και παιδική ηλικία, η ζωή χωρίς ουσιαστικές σχέσεις, στόχους, αξίες, ιδανικά, η εμπορευματοποίηση των πάντων, η αναξιοκρατία.
– Πιστεύετε στην καλοσύνη του ανθρώπου ή θεωρείτε ότι ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν είναι δυσεύρετος;
Η καλοσύνη είναι ένας πολύ γενικός όρος. Όλοι έχουμε τις καλές και τις κακές μας στιγμές. Νομίζω ότι ο καλός άνθρωπος του Σε Τσουάν υπάρχει, αλλά ίσως δεν ενδιαφέρονται πια οι «θεοί» να τον αναζητήσουν.
– Πόση τόλμη θεωρείτε ότι απαιτείται για να αποφασίσει ο εξουσιαζόμενος να αποδεσμευτεί από τα δεσμά του; Χρειάζεται πολλές φορές να φτάσουμε σε ακρότητες για να προστατεύσουμε την ταυτότητα μας, την αξιοπρέπειά μας, το εγώ μας;
Αναλόγως την περίπτωση. Φαντάζομαι ότι θέλει δύναμη, τόλμη και απόφαση όχι μόνο να αποδεσμευτείς από τα δεσμά σου, αλλά να πάρεις τη ζωή σου στα χέρια σου και να την δημιουργήσεις από την αρχή, παίρνοντας όλη την ευθύνη για τις επιλογές σου.
– Η εγγύτητα που δημιουργείται στην παράστασή σας, λόγω της ιδιαίτερης επιλογής του χώρου, βοήθησε στο να αναδειχθεί η βίαιη πλευρά του έργου και να δημιουργηθούν αισθήματα ασφυξίας και αδιεξόδου στο κοινό. Είναι κάτι που βιώνετε συχνά ως ηθοποιός, το να βλέπετε δηλαδή το κοινό να αντιδράει, να σοκάρεται, να ξεβολεύεται; Είναι ίσως ένα στοίχημα;
Η αλήθεια είναι ότι έχω παίξει περισσότερο σε χώρους που μπορείς να ακούσεις και την ανάσα του θεατή…τρόπος του λέγειν. Το βρίσκω πάρα πολύ προκλητικό γιατί αφενός δεν κρύβεται τίποτα και αφετέρου επιτρέπει στον ηθοποιό να προβάλλει και την μικρότερη λεπτομέρεια. Στην παράστασή μας η επιλογή του χώρου έγινε από τον σκηνοθέτη και αποτελεί μέρος της ερμηνείας του έργου. Την θεωρώ εξαιρετικά εύστοχη, ακριβώς γιατί όλοι μέσα στην αίθουσα μοιράζονται αυτά τα αισθήματα ασφυξίας και αδιεξόδου και μπορούν σε έναν βαθμό να νιώσουν αυτό που νιώθουν και οι ήρωες της ιστορίας.
Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας – Θράκης σε σκηνοθεσία Θάνου Νίκα
