«Viva la vie boheme!», ή αλλιώς ζήτω η ζωή μποέμ! Μια φράση που άκουσα όταν ήμουν περίπου 15 ετών, την πρώτη φορά που είχα πάει να δω το θεατρικό μιούζικαλ Rent του Jonathan Larson από την Θέμιδα Μαρσέλου. Έκτοτε είδα αυτή την παράσταση άλλες 4 φορές και μέχρι και σήμερα δεν έχω πάει σε καμία άλλη τόσες φορές. Θα έλεγα πως αυτή η παράσταση είναι λίγο όπως είναι ο Harry Potter για εμένα, αλλά στο θέατρο.
Και κάπου εδώ, για να είμαστε στο σωστό κλίμα, μπορείς να βάλεις αυτή την playlist να παίζει όσο διαβάζεις αυτό το κείμενο
Ας επιστρέψουμε, όμως, σε αυτή λίστα, εμπνευσμένη από τον 15χρονο εαυτό μου που για έναν ολόκληρο χρόνο τραγούδαγε ζωή μποέμ τουρουρουρου μέσα και έξω από τα θέατρα.
Στα γαλλικά, Bohème είναι ο Βοημός, ο καταγόμενος από τη Βοημία, περιοχή της σημερινής Τσεχίας. Ωστόσο, από το πρώτο μισό του 15ου αιώνα ο όρος χρησιμοποιήθηκε επίσης για τους Τσιγγάνους, τους Ρομά, οι οποίοι λανθασμένα θεωρήθηκαν ότι κατάγονται από εκεί, πιθανώς επειδή εμφανίστηκαν στην Δυτική Ευρώπη ερχόμενοι από τη Βοημία. Στους επόμενους αιώνες, η σημασία του όρου διευρύνεται και φτάνει να σημαίνει κάθε άτομο που ζει ζωή έξω από κανόνες.
Γύρω στο 1830, εμφανίζεται μια ειδικότερη σημασία: bohème είναι πια ο φτωχός, νέος καλλιτέχνης ή διανοούμενος, που ζει χωρίς σταθερούς πόρους και έξω από τα πλαίσια της κοινωνίας. Φυσικά, ο όρος αυτός δεν θα μπορούσε να μην εμπνεύσει τον κινηματογράφο του 20ου και του 21ου αιώνα με ξεκάθαρες αναφορές, κάτι που αποτυπώνεται και στις 10 παρακάτω ταινίες – ωδή στη μποέμικη ζωή.
All That Jazz (1979) του Bob Fosse
Η ημι-αυτοβιογραφική ταινία του Fosse για τον χορογράφο Joe Gideon, έναν σκληρά εργαζόμενο χορευτή και σκηνοθέτη, όπου τελικά το high life τον χτυπά εκεί που δεν το περιμένει. Το All That Jazz αναλύει τις αποχρώσεις και τις πραγματικότητες της show business, όχι μόνο τις πρόβες και την παραγωγή, αλλά και τις επιχειρηματικές και προσωπικές πτυχές. Το κρεσέντο της ταινίας έρχεται όταν ένας πολύ άρρωστος Gideon ονειρεύεται τη ζωή του σε μια σειρά από περίτεχνες σεκάνς μουσικής και χορού.
Permanent Vacation (1980) του Jim Jarmusch
Ένας από τους ίσως πιο μποέμ σύγχρονους auteur σίγουρα δε μας αφήνει να ξεχάσουμε πόσο μποέμ και κουλ είναι. Και εννοείται δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή τη λίστα έστω μία ταινία του. Πιστεύω πως η πιο ταιριαστή είναι το Permanent Vacation, αφού ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας, περιπλανώμενος, αναζητά το νόημα της ζωής στη Νέα Υόρκη, καθώς συναντά διάφορους άλλους χαρακτήρες στη πορεία του. Διακοπές διαρκείας = ζωή μποέμ. Όλ@ το ξέρουν αυτό.
Barfly (1987) του Barbet Schroeder
Ίσως ο πιο μποέμ σύγχρονος συγγραφέας έχει «γίνει» ταινία και μάλιστα γραμμένη από τον ίδιο. Κανείς περιθωριοποιημένος δεν κατάφερε να γράψει όπως ο Bukowski, και η εκκεντρική και αξιοσημείωτη ερμηνεία του Mickey Rourke τονίζει αυτό το γεγονός. Ο Bukowski πάντα έγραφε για τους ξεχασμένους ανθρώπους, τους ανθρώπους που οι περισσότεροι κάτοικοι της πόλης προσπαθούν να αγνοήσουν την παρουσία τους. Πάντα τους έφερνε στο προσκήνιο, όπως κάνει και σε αυτή τη ταινία. Ναι, ο Rourke ονομάζεται Henry Chinaski στην ταινία, αλλά βασικά υποδύεται τον Bukowski. Ο ίδιος ο Bukowski εμφανίζεται ακόμη και σε μια από τις σκηνές του μπαρ να πίνει την μπύρα του.
La Vie De Bohème (1992) του Aki Kaurismäki
Η απόλυτη μποέμικη ταινία – όπως λέει και ο τίτλος της – δεν θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα αυτή. Ούτε ο Kaurismäki φυσικά. Στο La Vie De Bohème συναντούμε τρεις καλλιτέχνες που γίνονται φίλοι στο σύγχρονο Παρίσι: ο Rodolfo, ένας Αλβανός ζωγράφος χωρίς βίζα, ο Marcel, θεατρικός συγγραφέας και συντάκτης περιοδικών και ο Schaunard, ένας μεταμοντερνιστής συνθέτης. Ο Rodolfo ερωτεύεται τη Mimi, μια μπαργούμαν. Την ημέρα που της ζητά να μετακομίσει μαζί του, έρχεται και η ειδοποίηση της απέλασής του. Έξι μήνες αργότερα, επιστρέφει κρυφά στο Παρίσι και η Mimi αφήνει τον νέο της φίλο για να είναι μαζί του. Από εκεί και ύστερα, οι ζωές όλων των ηρώων περνούν από πολλά σκαμπανεβάσματα, μέσα από τα οποία η αγάπη αναδεικνύεται ως κινητήριος δύναμη.
Ed Wood (1994) του Tim Burton
Tim Burton και Johhny Depp μαζί. Ίσως αυτό είναι ένα μποέμ statement από μόνο του. Διαλέγω απ’ όλες τους τις ταινίες αυτή που μιλάει για καλλιτεχνικές ανησυχίες και τον «χειρότερο σκηνοθέτη» που ήθελε πάση θυσία να πραγματοποιήσει τα όνειρά του. Πρόκειται για την ως επί το πλείστον αληθινή ιστορία του θρυλικού «χειρότερου σκηνοθέτη όλων των εποχών», ο οποίος με τη βοήθεια των περίεργων φίλων του γύρισε αμέτρητες B-movies χωρίς να γίνει ποτέ διάσημος ή επιτυχημένος. Αν μη τι άλλο, αυτή η ταινία αξίζει τον κόπο για μία μόνο σκηνή: Όταν ένας ταραγμένος και απογοητευμένος Ed Wood πηγαίνει σε ένα μπαρ για να ηρεμήσει τα νεύρα του, συναντά τον Orson Welles, με τον οποίο αρχίζει να μιλάει για ταινίες.
Frida (2002) της Julie Taymor
Το Frida εξιστορεί τη ζωή που μοιράστηκε η Frida Kahlo απερίφραστα και ανοιχτά με τον Diego Rivera, καθώς το νεαρό ζευγάρι εισέβαλε με ορμή στον κόσμο της τέχνης. Από την περίπλοκη και διαρκή σχέση της με τον μέντορά της και τον σύζυγό της μέχρι την παράνομη και αμφιλεγόμενη σχέση της με τον Leon Trotsky, και τις προκλητικές και ρομαντικές δεσμεύσεις της με γυναίκες, η Frida Kahlo έζησε μια τολμηρή και ασυμβίβαστη ζωή ως πολιτική, καλλιτεχνική και σεξουαλική επαναστάτρια. Μια μποέμ ζωή από την αρχή έως το τέλος της.
The Dreamers (2003) του Bernardo Bertolucci
Δεν ξέρω αν υπάρχει πιο χαρακτηριστική φράση για εμάς που βρισκόμασταν στο tumblr μεταξύ 2009 και 2014. Books not Guns, Culture not Violence. Παρίσι, άνοιξη 1968. Ενώ οι περισσότεροι μαθητές πρωτοστατούν στην «επανάσταση» του Μάη, ο γιος ενός Γάλλου ποιητή, Theo, και η δίδυμη αδερφή του, Isabelle, απολαμβάνουν την καλή ζωή στο μεγαλειώδες σπίτι τους στο Παρίσι. Ως λάτρεις του κινηματογράφου συναντούν και «υιοθετούν» έναν φοιτητή από την Καλιφόρνια, τον Matthew. Τους τρεις νέους ενώνει τόσο η αγάπη τους για το σίνεμα, όσο και η ανάγκη για την εξερεύνηση όλων των αισθήσεων και των συναισθημάτων.
Regular Lovers (2005) του Philippe Garrel
Αυτή η ιστορία αφορά ακριβώς ό,τι λέει και ο τίτλος της. Συνηθισμένους εραστές. Είμαστε μεταξύ 1968 και 1969 στο Παρίσι, κατά τη διάρκεια της φοιτητικής και συνδικαλιστικής εξέγερσης. Ο 20χρονος François είναι ένας ποιητής που αποφεύγει τη στρατιωτική θητεία. Πηγαίνει στα οδοφράγματα, αλλά δεν είναι από αυτούς που πετάει μολότοφ στην αστυνομία. Καπνίζει όπιο και μιλάει για επανάσταση με τον φίλο του Antoine. Ο François γνωρίζει τη Lilie, μια γλύπτρια, και ερωτεύονται. Περνάει ένας χρόνος. Ο François συνεχίζει να γράφει, να μιλάει, να καπνίζει και να είναι με τη Lilie. Και ενώ οι ευκαιρίες εμφανίζονται στη Lilie εκεί που δεν το περιμένει, το μέλλον της με τον François μοιάζει πλέον αβέβαιο.
Rent (2005) του Chris Columbus
Δεν μπορούσα να αφήσω εκτός την κινηματογραφική μεταφορά του πολυβραβευμένου μιούζικαλ του Jonathan Larson. Ο Chris Columbus πήρε αρκετούς από τους ηθοποιούς του Broadway και τους είπε «πάμε να το κάνουμε ταινία» και όντως πήγαν. Και ευτυχώς, την ιστορία αυτών των τόσο διαφορετικών ατόμων, μπορούμε να τη βλέπουμε όποτε θέλουμε. Διάφορα άτομα μποέμ ζουν στο East Village της Νέας Υόρκης και προσπαθούν να διαχειριστούν τις τιμές των ενοικίων, το AIDS, την ίδια τη ζωή, χωρίς να ξεχνούν να ζουν με αγάπη. Θα τη δεις και θα με θυμηθείς. Κι εμένα και το soundtrack που ακούς τώρα.
Kill Your Darlings (2013) του John Krokidas
Κάπως μου αρέσει στις λίστες που φτιάχνω -όπως θα έχεις ήδη καταλάβει- να κατατάσσω τις ταινίες σε χρονολογική σειρά. Και σε αυτή τη λίστα, την ίσως αγαπημένη μου ή έστω μια από τις πολύ αγαπημένες μου μέχρι σήμεραλ αυτό λειτούργησε ιδανικά. Αυτή η ταινία, όπως και πολλές της λίστας κάπως με έχουν διαμορφώσει. Ένας φόνος το 1944 συγκεντρώνει τους μεγάλους ποιητές της γενιάς των μπιτ (Beat Generation): τον Allen Ginsberg, τον Jack Kerouac, και τον William Burroughs. Μαζί, αυτή η συμμορία θα εξερευνήσει νέες, τολμηρές λογοτεχνικές ιδέες που αμφισβητούν τις ευαισθησίες της εποχής τους.
Και δεν θα μπορούσε να κλείσει καλύτερα αυτό το κείμενο, παρά με ένα από τα αγαπημένα μου quotes αυτής της ταινίας: and like all lovers and sad people, I am a poet.
