Συντάκτρια: Νεφέλη Γκίκογλου
Στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών, κάθε Τετάρτη με Κυριακή, ζωντανεύει από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος μια ιστορία που τάραξε τα νερά της ελληνικής κοινωνίας και πήρε διεθνείς προεκτάσεις κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Η υπόθεση Πολκ έρχεται στο προσκήνιο και το TFC βρίσκεται εκεί για να την ακούσει.
H υπόθεση Πολκ
Πρόκειται για μια υπόθεση που ταρακούνησε γερά την ελληνική κοινωνία και τις διεθνείς τις σχέσεις. Στις 16 Μαΐου 1948 βρίσκεται στο Θερμαϊκό, μερικά μέτρα από το Λευκό Πύργο, το άψυχο σώμα του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζωρτζ Πολκ. Το δεμένο χειροπόδαρα πτώμα και το τράυμα από σφαίρα στο πίσω μέρος του κεφαλιού υποδηλώνουν δολοφονία. Ο δημοσιογράφος, εξαφανισμένος προ 10 ημερών, είχε βρεθεί στην Ελλάδα μαζί με την ελληνίδα σύζυγό του για να πραγματοποιήσει, υπό άκρα μυστικότητα, συνάντηση με τον αρχηγό των ανταρτών Μάρκο Βαφειάδη. Η συνάντηση δεν πραγματοποιείται ποτέ.
Δεδομένων των συγκυριών, το συμβάν αποτελεί σεισμική δόνηση στις διπλωματικές σχέσεις της Ελλάδας. Μόλις ένα χρόνο πριν οι ΗΠΑ αναλαμβάνουν την οικονομική κηδεμονία της χώρας από τους Βρετανούς. Μιας χώρας που σπαράζεται από τον εμφύλιο πόλεμο και που ο κρατικός της μηχανισμός υπολειτουργεί οικτρά. Επιπλέον, το δημοσιογραφικό έργο του Πολκ αποτελεί «αγκάθι» τόσο για την ελληνική όσο και για την αμερικανική κυβέρνηση, καθώς σχολιάζει με έντονο τρόπο τον χειρισμό της πολιτικής κατάστασης της εποχής. Η υπόθεση πρέπει να κλείσει, ο υπεύθυνος να τιμωρηθεί και η τάξη στους κόλπους της κυβέρνησης να αποκατασταθεί. Κατηγορείται λοιπόν για τη δολοφονία το ΚΚΕ, και φυλακίζεται ο δημοσιογράφος Γρηγόρης Στακτόπουλος, συντάκτης της εφημερίδας «Μακεδονία» και ανταποκριτής του «Ρόιτερς» στη Θεσσαλονίκη, για συνέργεια. Η εκδοχή που παρουσιάζεται στο δικαστήριο υποστηρίζει ότι το κίνητρο των κομμουνιστών ήταν η δημοσιοποίηση στην αμερικανική κοινή γνώμη πως η ελληνική κυβέρνηση είναι εγκληματική. Η αλήθεια όμως δεν αποκαλύπτεται ποτέ.
Επί σκηνής
Η θεατρική μεταφορά μιας τέτοιας υπόθεσης αποτελεί από μόνη της ένα μεγάλο στοίχημα. Τόσο η συγγραφέας Σοφία Νικολαϊδου όσο και η σκηνοθέτης Πηγή Δημητρακοπούλου καλούνται να μιλήσουν στο κοινό για μια ιστορία πολιτικά φορτισμένη, που στο νεότερο κοινό πιθανόν να είναι και τελείως άγνωστη. Η επιλογή λοιπόν της παρουσίασης των γεγονότων μέσω εξομολογήσεων από τους χαρακτήρες αποτρέπει το έργο από το να μετατραπεί σε ντοκιμαντέρ. Άνθρωποι που σχετίστηκαν με την υπόθεση ξετυλίγουν το νήμα της δολοφονίας, όχι όμως με σκοπό να λύσουν το μυστήριο. Και αυτό είναι και το ιδιαίτερο στοιχείο της παράστασης αυτής. Η υπόθεση ανακινείται, αλλά παραμένει άλυτη. Αναδύεται όμως με καθαρότητα η κατάσταση της κοινωνίας της μεταπολεμικής Ελλάδας. Κυβερνήσεις που βρίσκονται σε μόνιμη αγωνία να μπαλώνουν τρύπες για να αποκαθίσταται η δημόσια εικόνα της χώρας. Άνθρωποι που αναζητούν μια ανάσα ελευθερίας μετά από έναν σπαραχτικό πόλεμο. Πολίτες που φοβούνται, γιατί δε ξέρουν ποιος έχει δίκιο και ποιος όχι. Και αθώοι άνθρωποι που χρησιμοποιούνται ως αποδιοπομπαίοι τράγοι για να καλύπτονται πολιτικά σκάνδαλα. «Υπέρ Ελλάδος», όπως τονίζεται συνεχώς κατά τη διάρκεια του έργου. Γι’ αυτό και τα πρόσωπα, παρόλο που είναι ιστορικά, δεν αποκτούν κατά τη διάρκεια του έργου ξεκάθαρο όνομα και ταυτότητα.
Η γκρίζα παλέτα της παράστασης δίνει μια διαχρονική νότα στην ιστορία. Ο χρόνος προσδιορίζεται, αλλά και δεν προσδιορίζεται. Το σκηνικό, απλό και λειτουργικό. Οι ερμηνείες των ηθοποιών αξιοσημείωτες, καθώς η παράσταση δε στερείται σε ρυθμό και ενδιαφέρον. Μοναδική αχίλλειος πτέρνα: Ο βαθμός δυσκολίας του θέματος σε συνδυασμό με την σκηνοθετική προσέγγιση δημιουργούν ένα άψογο μεν, αλλά σχετικά «στεγνό» αποτέλεσμα. Το γκρι κυριαρχεί ίσως λίγο παραπάνω απ’ όσο χρειάζεται, χωρίς όμως αυτό να δημιουργεί πραγματικά προβλήματα στο έργο.
Να χαθεί ένας άνθρωπος, να σωθεί μία χώρα.
Το «Υπέρ Ελλάδος» αποτελεί μια θεατρική παράσταση με συνείδηση και νόημα. Το στοίχημα μεγάλο. Και, ως επί το πλείστον, κερδισμένο. Ένα έργο που αξίζει κανείς να δει για να μάθει και να σκεφτεί.
Από 20 Οκτωβρίου 2018 στο Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών
*Όλες οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από την επίσημη σελίδα του ΚΘΒΕ, https://www.ntng.gr/
0
