Πρόσφατα άκουσα ότι η παιδική σκηνή του ΚΘΒΕ ανεβάζει φέτος την παράσταση Ο Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου. Όντας λάτρης του συγκεκριμένου βιβλίου της Άλκης Ζέη από την παιδική μου ηλικία και με περίσσεια περιέργεια, αποφάσισα μια Κυριακή να παρακολουθήσω την παράσταση για να θυμηθώ όλα εκείνα τα συναισθήματα που μου είχε αφήσει η ανάγνωση του βιβλίου. Και δικαιώθηκα, καθώς πρόκειται για μια εξαιρετική μεταφορά επί σκηνής. Κριτικός θεάτρου μπορεί να μην είμαι, αλλά ο ταλαντούχος αυτός θίασος κατάφερε να κρατήσει προσηλωμένα όλα τα παιδικά βλέμματα – μαζί και το δικό μου- μέσα στο Βασιλικό Θέατρο για περίπου 2 ώρες. Κι αυτό προσωπικά το θεωρώ την μεγαλύτερη επιτυχία.
Μέρος του θιάσου αυτού και βασικός χαρακτήρας, είναι ο Πέτρος – κατά κόσμον, Γιάννης Γκρέζιος. Ένας νέος ηθοποιός, στα 27 του χρόνια που του ανατέθηκε η “αποστολή” να ενσαρκώσει ένα μικρό αγόρι. Μέσα από την υποκριτική του δεινότητα, μικροί και μεγάλοι αντιλήφθηκαν πως ένα παιδί 9 χρονών βίωνε τότε, επί 1940, τα 4 χρόνια του πολέμου και της ανέχειας. Ο Γιάννης μίλησε στο TFC Magazine για την εμπειρία του ως Πέτρος πλέον στην παράσταση και για όλα εκείνα που καθιστούν το έργο αυτό σημείο αναφοράς στη ζωή του.
Γιάννη ασχολείσαι αρκετά χρόνια τώρα με το θέατρο. Τι ήταν αυτό που σε έκανε να το πάρεις απόφαση και να μπεις σε αυτόν τον χώρο;
Το θέατρο μπήκε στη ζωή μου πάνω στην εφηβεία και ουσιαστικά με βοήθησε να συναντήσω και να αναμετρηθώ με το μέσα μου κόσμο για πρώτη φορά. Μέσα απ’ αυτό βρήκα τον τρόπο να επικοινωνήσω με τον εαυτό μου και με τους γύρω μου. Όσο συνέχιζα, συνειδητοποιούσα ότι το θέατρο με κινητοποιεί όσο τίποτε άλλο και βγάζει από μέσα μου στοιχεία των οποίων την ύπαρξη αγνοούσα ή ντρεπόμουν να εξωτερικεύσω. Από τότε και εξαιτίας του θεάτρου, γοητεύομαι με ό,τι κι όποιον με κάνει να εκπλήσσω τον εαυτό μου, να λειτουργώ έστω και λίγο διαφορετικά απ’ ό,τι έχω μάθει. Πιστεύω μάλιστα πως αυτός είναι ένας τρόπος να πηγαίνει κανείς παρακάτω σαν άνθρωπος. Κάπως έτσι πήρα την απόφαση να ασχοληθώ και επαγγελματικά, δε μπορούσα και δε μπορώ να φανταστώ να κάνω κάτι άλλο πέρα απ’ το να λέω ιστορίες στους άλλους.
Πρωταγωνιστείς σε μια παράσταση όπου υποδύεσαι ένα παιδί από τα 9 μέχρι σχεδόν τα 13 του χρόνια. Τι δυσκολίες αντιμετωπίζει ένας ενήλικας όταν έρχεται αντιμέτωπος με τον ψυχισμό ενός παιδιού, το οποίο πρέπει και να υποδυθεί;
Μια λέξη: Αθωότητα. Δυστυχώς η ενηλικίωση μας κάνει να την ξεχνάμε σε μεγάλο βαθμό. Αντ’ αυτού μας δηλητηριάζει με καχυποψία, με στρες και με παραπάνω σκέψη απ’ όση ενδεχομένως χρειάζεται. Πράγμα που δε μας αφήνει να χαρούμε όσο θα θέλαμε, να γελάσουμε όσο δυνατά θέλουμε, να γευτούμε όσο μπορούμε ό,τι μας συμβαίνει χωρίς να ντρεπόμαστε ή να φοβόμαστε να το δείξουμε. Το κυνήγι της αθωότητας ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία, ο τρόπος δηλαδή που βλέπει τα πράγματα ένα παιδί. Άδολα, αυθόρμητα, χωρίς να κρίνει, προσπαθώντας απλά να καταλάβει τι συμβαίνει γύρω του.
Είναι πολύ εύκολο να παριστάνεις και να καμώνεσαι πράγματα που δεν είσαι, μόνο που είναι πέρα για πέρα ψεύτικο. Ενώ το να ψάχνεις και να συνθέτεις έναν χαρακτήρα μέσα από σένα και την ειλικρίνειά σου, φέρει αλήθεια και μεγάλη προσωπική έκθεση, βέβαια. Είναι κάτι που έχει κόστος, αλλά εκτιμάται. Μιλάμε εν τέλει για όμορφες δυσκολίες!
Μέσα στη δίνη του πολέμου και της κατοχής, πως καταφέρνει ο Πέτρος να διατηρήσει αυτή την αθωότητα που τον διακατέχει από την αρχή του έργου;
Ο Πέτρος είναι ένα άλλο παιδί όταν αρχίζει η παράσταση κι ένα άλλο πια παιδί -έφηβος- όταν τελειώνει. Αναγκάζεται να μεγαλώσει απότομα και βίαια. Κάνει ένα ταξίδι, έναν περίπατο που του φέρνει ανάποδα όλο του τον κόσμο. Τα πάντα γύρω του αλλάζουν δραματικά κι αυτός προσπαθεί να βάλει τάξη, όσο μπορεί. Η παιδική του αθωότητα δε χάνεται, αλλά περνάει από σκληρές μεταβολές και φυσικά δεν παραμένει ίδια μέχρι το τέλος. Πιστεύω πως γι’ αυτό ευθύνονται οι άνθρωποι που ήταν γι’ αυτόν το φως μέσα σ’ όλο αυτό το σκοτάδι του πολέμου, της πείνας και της κατοχής, όπως και η προσωπική του ανάγκη για ελπίδα. Προς την οποία και το ίδιο το έργο μας ωθεί.
Μπορεί τα ελληνόπουλα σήμερα να μη βιώνουν κάποιον πόλεμο στο κοντινό τους περιβάλλον, ωστόσο φαίνεται να αντιλαμβάνονται πολλά από τις αντιδράσεις τους ως προς την παράσταση. Κατά πόσο πιστεύεις ότι η παράσταση θεωρείται διδακτική για αυτές τις ηλικίες;
Πιστεύω ότι οφείλουμε να γνωρίζουμε και να μην ξεχνάμε την ιστορία μας και η Άλκη Ζέη, ειδικά σ’ αυτό το έργο της, έχει καταφέρει να σκιαγραφήσει – πέρα από σημαντικούς χαρακτήρες, οι οποίοι υπάρχουν όχι απλά για να πλαισιώνουν τον Πέτρο, αλλά επειδή ο καθένας τους ξεχωριστά σηματοδοτεί κάτι πολύ συγκεκριμένο – με μοναδικό τρόπο σημαντικά κομμάτια της σύγχρονης ιστορίας μας, του παρελθόντος μας. Διδάσκει, χωρίς να είναι διδακτική. Το βλέπει κανείς αυτό τόσο από το ίδιο το βιβλίο, όσο και από τη θεατρική μεταφορά των Σάββα Κυριακίδη & Τάκη Τζαμαργιά, που σκοπός της είναι να υπηρετήσει στο έπακρο το πνεύμα, το ήθος και τα όσα βίωσε και μας μεταφέρει η Άλκη Ζέη κατά τη διάρκεια του 1940-1944.
Πώς αντέδρασες όταν συνειδητοποίησες ότι πρέπει να υποδυθείς ένα μικρό αγόρι; Τι σου πέρασε από το μυαλό σαν πρώτη σκέψη ως το πιο δύσκολο που θα χρειαστεί να κάνεις;
Αρχικά με απασχόλησαν εξωτερικά στοιχεία, όπως το ύψος μου και το βάρος μου. Είμαι 1.85 – αρκετά ψηλός για 9 χρονών – και στην ακρόαση για τον «μεγάλο περίπατο του Πέτρου» ήμουν 85 κιλά. Δε γινόταν να κοντύνω, έχασα όμως 15 κιλά για να έρθω όσο πιο κοντά στον Πέτρο γινόταν. Βέβαια, δουλεύοντας με τον Τάκη Τζαμαργιά και προσπαθώντας να φτάσουμε στην αλήθεια των πραγμάτων, συνειδητοποίησα πως αυτή η προσπάθεια ήταν μόνο η αρχη – χωρίς να την υποτιμώ βέβαια -, μιας και η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν αυτή του κυνηγιού της αθωότητας που λέγαμε και προηγουμένως.
Μπορεί να είμαστε στην αρχή ακόμη των παραστάσεων, αλλά ποιο πιστεύεις ότι είναι το σημαντικότερο που έχεις “κερδίσει” αυτή τη στιγμή από τον Πέτρο;
Έχω κερδίσει την ευκαιρία να μοιράζομαι καθημερινά μια ιστορία που λατρεύω, μια ιστορία που πιστεύω ακράδαντα ότι αφορά πραγματικά όλους και τη μοιράζομαι μαζί με ανθρώπους που χαίρομαι να συνεργαζόμαστε γι’ αυτό το σκοπό κάθε φορά που χτυπάει το τρίτο κουδούνι και ανεβαίνουμε στη σκηνή.
Σε πιο προσωπικό επίπεδο, ο Πέτρος μου έδειξε ότι η αθωότητά μου δεν έχει χαθεί, μου θύμισε τη χαρά και την πληρότητα που μου έδινε το παιχνίδι και πως ό,τι κι αν σου συμβεί οφείλεις να ψάχνεις για την ελπίδα κι αν δεν τη βρίσκεις, δημιούργησέ την!
Είχες διαβάσει το βιβλίο της Άλκης Ζέη σε μικρότερη ηλικία; Πώς αντιλαμβάνεται ένα παιδί τη γραφή της και πως ένας ενήλικας;
Η πρώτη ανάγνωση ήταν στα 11 με 12. Έχω κάνει 6 μετακομίσεις στη ζωή μου και το βιβλίο αυτό δεν έχει χαθεί, ούτε έχει μείνει εκτός βιβλιοθήκης. Λέει πολλά αυτό για μένα. Θα απαντήσω εντελώς προσωπικά και θα σταθώ σε μια ομοιότητα που συνάντησα διαβάζοντας το βιβλίο ως παιδί αλλά και ως ενήλικας. Συγκινήθηκα το ίδιο έντονα και στα 11 με 12 και στα 27 μου. Είναι ο λόγος που θαυμάζω την Άλκη Ζέη. Μιλάει απευθείας στην ψυχή σου και κάνει τον καθένα να νιώσει τις ιστορίες της σαν να ήταν δικές του μ’ έναν τρόπο.
Είναι η συνεργασία σου με τον Τάκη Τζαμαργιά ένα “σχολείο” από μόνη της;
Ναι, με το χέρι στην καρδιά. Ο Τάκης Τζαμαργιάς είναι δάσκαλος, νοιάζεται πολύ για το αποτέλεσμα που θα παραδώσει και για το τι αποτύπωμα θα αφήσει αυτό στον κόσμο. Αγαπάει τους συνεργάτες του και κάνει ό,τι μπορεί για να βγάλει τον καλύτερό τους εαυτό. Η δουλειά του δεν καπελώνει το έργο, αλλά το υπηρετεί και το αναδεικνύει. Έχει την ικανότητα να σε κάνει να βλέπεις το όραμά του γι’ αυτό που θέλει, απαιτητικά μεν και δύσκολα, μέσα από πολλή και εξαντλητική δουλειά, αναζητώντας μόνο αλήθειες. Η καθοδήγησή του ήταν καθοριστική, θα τον ευχαριστώ πάντα για την εμπιστοσύνη και την επιμονή του να με κάνει να σκάβω κάθε μέρα όλο και πιο βαθειά μέσα μου.
Τι είναι για σένα αυτό που σφραγίζει την επιτυχία μιας παράστασης;
Έλα ντε;! Είναι η σκηνοθεσία; Είναι η μετάφραση; Οι ηθοποιοί; Τα φώτα; Ο ήχος; Οι καλοί τεχνικοί; Τα ταιριαστά ρούχα; Η όμορφη μουσική; Η άρτια κίνηση; Οι φροντιστές; Δε μπορώ να το προσδιορίσω ακριβώς, δε μετριούνται με χάρακες και υποδεκάμετρα αυτά τα πράγματα, όπως επίσης δε μπορώ να προσδιορίσω και το λόγο που χειροκροτώ μια παράσταση που μου άρεσε πολύ. Υποψιάζομαι όσο περισσότερο κάνω αυτή τη δουλειά, ότι αυτό συμβαίνει όταν πολλοί άνθρωποι ΜΑΖΙ βάζουν για λίγο τον εγωισμό – όχι τις προσωπικότητές τους, μόνο τον εγωισμό – τους στην άκρη και συντονίζουν το σώμα και το πνεύμα τους για τον ίδιο σκοπό, έχοντας ως στόχο το καλύτερο αποτέλεσμα γι’ αυτό το σκοπό.
Η δύναμη αυτού του ΜΑΖΙ μου προκαλεί δέος και με συγκινεί βαθύτατα, ας ήμασταν λίγο περισσότερο ΜΑΖΙ…
Θεωρείς τα παιδιά δύσκολους θεατές; Καμιά φορά η ειλικρίνεια τους δεν είναι αφοπλιστική;
Τα παιδιά είναι πράγματι οι πιο δύσκολοι θεατές, οι πιο απαιτητικοί. Είναι σπουδαία πρόκληση για έναν ηθοποιό να κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον τους. Ο αυθορμητισμός και η αφοπλιστική όπως λες ειλικρίνειά τους, σου δείχνουν χωρίς έλεος αν είναι ευχαριστημένα ή όχι. Σε κρατάνε συνεχώς συγκεντρωμένο και σε εγρήγορση.
Ποια είναι τα στοιχεία που κάνουν το κείμενο διαχρονικό;
Δυστυχώς είναι ο πόλεμος, η πείνα, η απόλυτη υποβάθμιση της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι το ότι ένα παιδί δεν ξέρει αν θα πέσει μια βόμβα στο κεφάλι του, τη στιγμή που θα έπρεπε να μην το απασχολούν τέτοιου είδους θέματα, τη στιγμή που θα έπρεπε να παίζει ξένοιαστο χωρίς να ανησυχεί για βόμβες που πέφτουν σε κεφάλια, χωρίς να χρειάζεται καν να ξέρει τι είναι βόμβα. Η πραγματικότητα το επιβεβαιώνει, ο πόλεμος δεν κάνει διακρίσεις.
Ο πόλεμος είναι διαχρονικά αμείλικτος με όλους, τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Πιστεύεις ότι τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας κοινωνικοπολιτικά καθορίζουν το πως θα ζήσει μια οικογένεια; Καθορίζει η καθολική ιστορία την προσωπική ιστορία κάθε ανθρώπου;
Φυσικά, είναι το στίγμα της κάθε εποχής. Το βλέπουμε ξεκάθαρα στη δική μου γενιά, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε ακριβώς πριν το ξέσπασμα της κρίσης και προσπαθεί να περπατήσει πάνω σε συντρίμμια χωρίς να μπορεί να απογαλακτιστεί καλά, καλά από την οικογένειά της. Σιγά, σιγά βέβαια βγήκαν στην επιφάνεια κι άλλες κρίσεις που ήταν καλά κρυμμένες – φαινομενικά βέβαια – μέσα στα όμορφα σπίτια μας και στα ακριβά μας αυτοκίνητα. Όλα αυτά σαφώς και επηρεάζουν το πώς θα ζήσει μια οικογένεια.
Όσον αφορά την παράσταση, υπάρχει μια φράση που λέει η Μάνα στον Πέτρο και που προσωπικά με συντρίβει απαντώντας ακριβώς σ’ αυτό που ρωτάς: «Όλοι αλλάζουμε σιγά, σιγά. Κανέναν δεν αφήνει ίδιο ο πόλεμος.»
Μακάρι να μας επηρέαζε λίγο παραπάνω η ιστορία, ίσως τότε να μην έκανε κι αυτούς τους κύκλους που λέμε ότι κάνει. Ίσως έτσι να αποφεύγαμε κακοτοπιές και λάθη του παρελθόντος. Δυστυχώς, η λήθη ή η επιλεκτική μνήμη αν θες, είναι ασθένεια που πρέπει να κοιτάξουμε, ειδικά στις μέρες μας.
Τι είναι αυτό που κάνει αυτή την παράσταση ξεχωριστή; Γιατί πρέπει κάποιος να έρθει να την παρακολουθήσει;
Είναι ένα πάντρεμα πολλών και διαφορετικών στοιχείων που αφορά την προσωπική αλλά και συλλογική προσπάθεια και δουλειά όλων των συντελεστών της παράστασης, μηδενός εξαιρουμένου. Παρατηρώ ότι ο κάθε θεατής θα σταθεί και σε κάτι άλλο, εκτός από τη συγκίνηση που αποτελεί κοινό παρονομαστή σε όλους μέχρι στιγμής. Για μένα, αυτό που κάνει ξεχωριστή την παράσταση, είναι η ειλικρείνεια και η αθωότητά της, κάτι που την διέπει από την πρώτη μέρα των προβών.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σου;
Δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο στον ορίζοντα που να μπορώ να μοιραστώ αυτή τη στιγμή. Αυτό που επιζητώ πάντως είναι γόνιμες συνεργασίες. Συνεργασίες που θα με τσαλακώσουν, που θα με πάνε σε καινούρια μονοπάτια, άγνωστα, εντελώς αχαρτογράφητα. Πιστεύω πως όσο πιο μακριά κρατιόμαστε από τις ευκολίες μας, τόσο πιο δημιουργικοί και απρόβλεπτοι είμαστε.
Να ένα καλό σχέδιο, να δουλεύεις, να δουλεύεις σκληρά και μακριά από ευκολίες. Να είσαι δημιουργικός, να είσαι απρόβλεπτος.
Ο Γιάννης φέρει μια μεγάλη δόση ειλικρίνειας στα λεγόμενα του, αυτή που του χάρισε ο 9χρονος Πέτρος. Κατάφερε κάτι που οι περισσότεροι αμελούμε: να βρει την αθωότητα του ακριβώς εκεί που την είχε αφήσει, μιας κι εκείνη δεν τον εγκατέλειψε ποτέ. Θα συνεχίσει τον μεγάλο του περίπατο τουλάχιστον μέχρι τον Απρίλιο, κι ελπίζουμε και παραπέρα. Μέχρι τότε φροντίστε να παρακολουθήσετε την παράσταση σε ένα θέατρο κατάμεστο από παιδικά μάτια που λάμπουν από αγωνία και ενθουσιασμό για την τύχη των χαρακτήρων. Οι συγκινήσεις και οι ψυχικές σας διακυμάνσεις θα είναι πολλές κατά τη διάρκεια, σας το υπόσχομαι. Ωστόσο, όταν βγείτε από την αίθουσα θα έχετε πιθανότατα αυτό το διάπλατο, χαζό χαμόγελο που “ζωγραφίζει” στα πρόσωπα σας η ελπίδα για την τύχη των χαρακτήρων που κρατήσατε μέχρι το τέλος.
- Φωτογραφίες: Τάσος Θώμογλου// Αντλήθηκαν όλες από την επίσημη ιστοσελίδα του ΚΘΒΕ.
- Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα της παράστασης εδώ.
