Συντάκτρια: Νεφέλη Γκίκογλου
Μετά από μια άκρως επιτυχημένη διετία παραστάσεων τόσο στην Αθήνα όσο και στην περιοδεία του στη Β. Ελλάδα, το βραβευμένο μυθιστόρημα του Θωμά Κοροβίνη, με κεντρικό θέμα τη ζωή του Αριστείδη Παγκρατίδη, σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπαγεωργίου, επέστρεψε εκεί όπου ο “Αρίστος” έζησε τις τελευταίες στιγμές της ζωής του, στις φυλακές του Γεντί Κουλέ, καθώς ως φερόμενος ως “Δράκος του Σέιχ Σου”, εκτελέστηκε στις 16 Φεβρουαρίου του 1968.
Ο “Δράκος”
Είχα παρακολουθήσει την παράσταση αυτή στο θέατρο Αθήναιον, μια από τις αρκετές φορές που ανέβηκε στην πρωτεύουσα του Βορά. Δεν είναι περίεργο που το συγκεκριμένο έργο επιστρέφει τόσο συχνά στη Θεσσαλονίκη, αφού στην πραγματικότητα αυτή είναι η «πατρίδα» του. Ο Δράκος του Σέιχ Σου είναι ίσως ο μεγαλύτερος αστικός θρύλος της πόλης μας, και μια ιστορία για τον άνθρωπο πίσω από τον διεστραμμένο δολοφόνο σίγουρα φορτίζεται με διαφορετικό ηλεκτρισμό εδώ. Έχοντας ακούσει λοιπόν διθυραμβικές κριτικές, πήγα με πραγματική όρεξη και απορία να μάθω την ιστορία του Αρίστου.
Το αποτέλεσμα με άφησε συγκινημένη. Μια άψογη παράσταση προσπάθησε να πει με τον πιο απλό και κατανοητό τρόπο την ιστορία που αποσιωπήθηκε, την ιστορία του ανθρώπου και όχι του «δράκου». Μια προσπάθεια κατανόησης και δικαίωσης μιας φιγούρας η οποία επωμίσθηκε εγκλήματα που πιθανώς δεν είχε διαπράξει, και που αποτέλεσε αναμφίβολα τον αποδιοπομπαίο τράγο της κοινωνίας της εποχής, μιας εποχής εξαιρετικά φορτισμένης πολιτικά. Η παράσταση όμως κατάφερε να αγγίξει και κάτι παραπάνω από αυτό. Οι ιστορίες δεν ήταν αόριστες, είχαν τόπο και χρόνο σε μέρη που εμείς οι Θεσσαλονικείς ζούμε καθημερινά. Η Τούμπα, η Ίωνος Δραγούμη, οι φυλακές του Γεντί Κουλέ. Όλα μέρη που προσπερνάμε χιλιάδες φορές, χωρίς ποτέ να σκεφτούμε ποιοι άλλοι πέρασαν από εκεί και τι περιπέτειες μπορεί να έχουν ζήσει.
Ο Αρίστος πίσω στο Γεντί
Όταν λοιπόν έμαθα πως στα πλαίσια του Yedi Kule Project η παράσταση θα πραγματοποιηθεί μέσα στον προαύλιο χώρο του Επταπυργίου, ένιωσα χρέος να την παρακολουθήσω εκεί. Ο Αρίστος θα γυρνούσε να αναζητήσει δικαίωση στο τελευταίο του σπίτι, να μιλήσει φωναχτά από το πιο ψηλό σημείο της πόλης. Ο εξαιρετικός θίασος λοιπόν την Παρασκευή το βράδυ έδωσε στο κοινό μια αλήθεια που απαιτεί πολλά «κότσια». Η Φιλαρέτη Κομνηνού μιλάει ως μητέρα του Παγκρατίδη για τη «γαλάζια μέρα» της, και δεν αναφέρεται σε κάτι μακρινό, αλλά στο χώρο του επισκεπτηρίου που βρίσκεται μόλις λίγα μέτρα δίπλα από τους θεατές . Τα κελιά των φυλακών φωτίζουν στις αναφορές της απολογίας του Αρίστου σε αυτά. Το θρόισμα των φύλλων από το δάσος του Σέιχ Σου μπορεί να ακουστεί αν κάποιος ακούσει αρκετά προσεκτικά. Όλα είναι ακόμα εκεί, όπως ήταν και τότε, και η παράσταση περνάει από τη διάσταση της ιστορίας στη διάσταση της μνήμης.
Δε μπορώ να γνωρίζω ποιος ήταν ο δράκος του Σέιχ Σου ή ποιος ήταν ο Αρίστος. Το μόνο που μπορώ να πω με σιγουριά είναι πως εκείνη τη βραδιά η τέχνη συνάντησε την ιστορία, και δημιούργησε μια ατμόσφαιρα γεμάτη με ένα φορτίο αλήθειας που σπάνια απαντά κανείς στο θέατρο.
